Belediyenin Usulsüz Yıkımına Karşı Açılabilecek Davalar

Usulsüz Yıkım Nedir?

Belediyelerin kaçak yapılaşmayı önlemek adına gerçekleştirdiği yıkımlar, hukuka uygun bir prosedüre dayanmak zorundadır. Ancak zaman zaman yıkım işlemleri, yasal sürece uyulmadan, önceden bildirim yapılmadan, karar alınmadan veya yargı denetimi beklenmeden gerçekleştirilebilir. Bu durumlarda söz konusu işlem, “usulsüz yıkım” olarak nitelendirilir.

Usulsüz yıkım, hem mülkiyet hakkı ihlali hem de idari eylemde keyfiyet anlamına gelir. Mağdur olan malik, bu tür uygulamalara karşı çeşitli hukuki yollara başvurarak hakkını arayabilir.

Belediyelerin Yıkım Yetkisi ve Yasal Sınırları ⚖️

Belediyeler, 3194 sayılı İmar Kanunu kapsamında imara aykırı yapıların yıkımına karar verebilir. Ancak bu yetkinin kullanımı şu adımlara bağlıdır:

Yapının imara aykırı olduğuna dair tespit yapılması
Malik veya ilgililere yıkım kararının tebliğ edilmesi
Gerekirse savunma alınması
Yasal itiraz süresi tanınması
Yıkım işleminin kararın kesinleşmesinden sonra yapılması

Bu aşamalardan biri dahi eksikse, yapılan yıkım işlemi hukuka aykırı hale gelir.

Usulsüz Yıkıma Karşı Açılabilecek Davalar 🚨

Belediyenin yasal prosedüre uymadan yaptığı yıkımlara karşı maliklerin başvurabileceği dava türleri şunlardır:

1. İptal Davası

Eğer yıkım işlemi bir idari karara dayanıyorsa (örneğin encümen kararı), idari yargıda iptal davası açılabilir. Mahkeme, işlemin usule uygun olup olmadığını inceler.

2. Tam Yargı (Tazminat) Davası

Yıkım işlemi nedeniyle mal kaybı, gelir kaybı veya manevi zarar oluşmuşsa, belediyeye karşı tazminat talebiyle dava açılabilir.

3. Yargısız Fiil Nedeniyle Tazminat Davası

Herhangi bir karar olmadan doğrudan yıkım yapılmışsa, bu “fiili yol” (yargısız işlem) sayılır ve adli yargıda tazminat davası gündeme gelir.

Soru - Cevap

Belediye yapıma haber vermeden evimi yıktı, dava açabilir miyim?
Evet. Yasal bildirim ve savunma hakkınız tanınmadan yapılan yıkım işlemleri usulsüzdür. Dava açarak tazminat talep edebilirsiniz.

Yıkım kararını nereden öğrenebilirim?
Yıkım kararları genellikle ilgili belediyenin encümen kararıyla alınır ve size tebliğ edilmesi gerekir. Tebligat yapılmamışsa işlem iptal edilebilir.

Usulsüz yıkım nedeniyle tazminat alınabilir mi?
Evet. Maddi zararın belgelenmesi halinde belediyeden bedel talep edilebilir. Ayrıca manevi zarar için de dava açılabilir.

Kartal’daki evim belediye tarafından yıkıldı ama hiçbir karar gösterilmedi, ne yapmalıyım?
İstanbul Anadolu İdare Mahkemesi’ne başvurarak hem iptal hem tazminat davası açabilirsiniz.

Yıkım sonrası ne kadar sürede dava açmalıyım?
Yıkım işleminden itibaren 60 gün içinde iptal davası, zarar oluştuysa 1 yıl içinde tazminat davası açılmalıdır.

Davadan Önce Dikkat Edilmesi Gerekenler 📝

Yıkımın yapıldığı tarihin tespiti (fotoğraf, tanık, zabıt tutanakları)
Belediyenin yıkım kararı varsa örneği
Tebligatın yapılıp yapılmadığının araştırılması
Binanın ruhsat ve imar durumu belgeleri
Zararın miktarını gösteren belgeler (inşaat gideri, yapı değeri, eşyalar)

Bu belgelerle birlikte hukuki sürecin doğru yürütülmesi, mağduriyetin giderilmesi açısından büyük önem taşır.

Uygulamada Karşılaşılan Örnekler 📌

📍 Yargıtay ve Danıştay içtihatları, belediyelerin “acele yıkım” uygulamalarına karşı vatandaş lehine kararlar verebilmektedir.
📍 İstanbul’da, özellikle Kartal, Pendik, Sancaktepe gibi gelişmekte olan bölgelerde imar uygulamaları gerekçesiyle bilgilendirme yapılmadan yıkımlar gerçekleştirildiği davalara sıkça rastlanmaktadır.
📍 Mahkemeler, usule aykırı yapılan yıkımların ardından belediyeyi tazminata mahkûm edebilmektedir.

Gayrimenkul ve Emlak Hukuku Avukatı