Maden Sahalarında Çevre Kirliliği Nedeniyle Açılan Davalar

Maden sahalarında yürütülen faaliyetler; toprak, su ve hava kirliliğine yol açarak hem çevreyi hem de bölgede yaşayan insanları doğrudan etkileyebilmektedir. Türkiye’de ve dünya genelinde çevre bilincinin artmasıyla birlikte, maden işletmelerinin çevreye verdikleri zararlar hukuki açıdan daha fazla denetlenmekte ve çeşitli davalar açılabilmektedir. Bu yazımızda maden sahalarında çevre kirliliği nedeniyle açılan davaların hukuki boyutunu, sürecin nasıl işlediğini ve kimlerin dava açabileceğini detaylıca ele alacağız.

Maden Sahalarında Çevre Kirliliğinin Kaynakları

Atık ve Kimyasal Sızıntılar: Maden çıkarma ve işleme faaliyetleri sırasında toprağa ve suya karışan zararlı kimyasallar, ekosistem üzerinde büyük tahribat yaratabilir.
Hava Kirliliği ve Toz Emisyonları: Özellikle açık ocak işletmelerinde yoğun toz ve gaz salınımı, çevrede yaşayanların sağlığını olumsuz etkileyebilir.
Su Kaynaklarının Kirlenmesi: Maden sahalarındaki atık havuzlarının taşması veya sızıntı yapması içme suyu kaynaklarını tehdit edebilir.
Doğal Hayatın Bozulması: Flora ve faunanın yaşam alanlarının daralması veya yok olması biyolojik çeşitliliği olumsuz etkiler.

Bu nedenlerle, hem bireysel hem de toplumsal menfaatleri korumak amacıyla yasal yollara başvurmak mümkündür.

Kimler Dava Açabilir?

Bölge Halkı ve Çiftçiler: Çevre kirliliğinden doğrudan etkilenen kişiler tazminat davası açabilir.
Belediyeler ve Kamu Kurumları: Yerel yönetimler ve ilgili kamu kurumları, çevre zararının önlenmesi için dava açabilir.
Çevre Dernekleri ve STK’lar: Çevre koruma amacı güden sivil toplum kuruluşları, çevreyi koruma hakkı kapsamında dava açabilmektedir.
Çevre Bakanlığı ve İlgili Kurumlar: Kamu yararı gözetilerek, idari ve adli süreçler başlatılabilir.

Hukuki Dayanaklar

Türkiye’de maden sahalarındaki çevre kirliliği ile ilgili açılan davalar genellikle şu mevzuata dayanır:

Çevre Kanunu (2872 sayılı Kanun): Çevrenin korunması ve kirlenmenin önlenmesine ilişkin temel düzenlemeler içerir.
Maden Kanunu (3213 sayılı Kanun): Maden işletmelerinin çevreye verebileceği zararların önlenmesine yönelik yükümlülükleri belirler.
Türk Borçlar Kanunu: Çevre kirliliği nedeniyle doğan zararların tazminine ilişkin hükümler içerir.
İdari Yargılama Usulü Kanunu: İdari işlemler ve izinlere karşı iptal davaları bu kanuna dayanarak açılır.

Açılabilecek Dava Türleri

Tazminat Davaları: Çevre kirliliği nedeniyle uğranılan maddi ve manevi zararların giderilmesi için açılır.
İptal Davaları: Maden işletmesine verilen izin, ruhsat veya ÇED (Çevresel Etki Değerlendirmesi) olumlu kararının iptali için açılabilir.
Faaliyetin Durdurulması Davası: Çevreye ciddi zarar veren faaliyetlerin geçici veya kalıcı olarak durdurulması talep edilir.
Kamu Davaları ve Suç Duyuruları: Çevreyi kirleten işletmeler hakkında savcılıklara suç duyurusunda bulunularak kamu davası açılması sağlanabilir.

Dava Süreci Nasıl İşler?

Delillerin Toplanması: Çevre kirliliğini kanıtlayacak raporlar, bilirkişi incelemeleri ve görsel kayıtlar hazırlanır.
Yetkili Mahkemeye Başvuru: İdari işlemlere karşı idare mahkemesi, tazminat taleplerine karşı adli mahkemeler yetkilidir.
Bilirkişi İncelemesi: Mahkeme, çevre mühendisleri veya jeoloji mühendislerinden oluşan bilirkişi heyetinden rapor talep eder.
Karar ve Yaptırımlar: Faaliyetin durdurulması, çevre temizliği için yükümlülük getirilmesi ve tazminat ödenmesi gibi kararlar verilebilir.

Sık Sorulan Sorular

Soru: Maden sahası yakınında yaşayan biri olarak çevre kirliliğinden dolayı dava açabilir miyim?
Cevap: Evet. Çevre kirliliğinden doğrudan etkilendiğinizi ispatlayarak tazminat davası açabilir veya faaliyetin durdurulmasını talep edebilirsiniz.

Soru: Çevre dernekleri maden sahalarına karşı dava açabilir mi?
Cevap: Evet. Çevreyi koruma amacı taşıyan dernek ve vakıflar, Çevre Kanunu kapsamında çevresel zararların önlenmesi için dava açabilir.

Soru: Ruhsat iptali için hangi mahkemeye başvurulmalı?
Cevap: Maden işletmesine verilen izin ve ruhsatların iptali için idare mahkemesine başvurulmalıdır.

Soru: Tazminat davasında ne kadar süre içinde başvuru yapılmalı?
Cevap: Zararın ve zararı veren kişinin öğrenilmesinden itibaren genellikle 2 yıl, her hâlükârda 10 yıl içinde tazminat davası açılmalıdır.

Kartal Enerji ve Maden Avukatı