Blockchain teknolojisi ve akıllı sözleşmelerin hukuki durumu

Son yıllarda dijitalleşme ve teknolojik gelişmeler, hukukun da karşısına yeni kavramlar çıkarmaktadır. Blockchain teknolojisi ve bu teknolojiyle birlikte yaygınlaşan akıllı sözleşmeler, yalnızca finansal sistemleri değil, ticari ilişkileri de kökten değiştirme potansiyeline sahiptir. Ancak bu teknolojilerin hızlı gelişimine rağmen hukuki altyapı aynı hızda ilerleyememektedir. Özellikle İstanbul’un Kartal bölgesinde faaliyet gösteren işletmeler ve girişimciler açısından blockchain’in ve akıllı sözleşmelerin hukuki boyutunun anlaşılması büyük önem taşımaktadır.

Blockchain Teknolojisi Nedir?

Blockchain, verilerin şifrelenmiş bloklar halinde saklandığı ve dağıtılmış bir ağ üzerinde paylaşıldığı bir teknolojidir. En önemli özellikleri şunlardır:

Merkeziyetsizlik: Tek bir otorite yerine dağıtılmış bir ağ vardır.
Değiştirilemezlik: Bloklara kaydedilen bilgiler sonradan değiştirilemez.
Şeffaflık: İşlemler herkes tarafından doğrulanabilir.
Güvenlik: Kriptografi sayesinde sahteciliğe karşı dirençlidir.

Bu özellikler nedeniyle blockchain yalnızca kripto paralar için değil; tapu kayıtları, sağlık verileri, lojistik zinciri ve akıllı sözleşmeler için de kullanılmaktadır.

Akıllı Sözleşmeler Nedir?

Akıllı sözleşmeler, blockchain üzerinde çalışan ve belirli şartlar yerine getirildiğinde otomatik olarak işlem yapan kodlardır. Geleneksel sözleşmelerde bir uyuşmazlık çıktığında taraflar mahkemeye başvururken, akıllı sözleşmelerde kurallar önceden kodlandığı için anlaşmazlıkların büyük bölümü teknik olarak engellenir.

Örnek kullanım alanları:

Kripto para transferleri
Dijital kimlik doğrulama
Sigorta poliçeleri
Tedarik zinciri yönetimi
Oylama sistemleri

Türkiye’de Blockchain ve Akıllı Sözleşmelerin Hukuki Çerçevesi

Türk hukuk sisteminde blockchain ve akıllı sözleşmelere ilişkin doğrudan düzenlenmiş bir kanun bulunmamaktadır. Ancak mevcut kanunlar kapsamında değerlendirmeler yapılmaktadır.

Borçlar Kanunu: Akıllı sözleşmeler, tarafların irade beyanlarını içermesi halinde geçerli kabul edilebilir.
Türk Medeni Kanunu: Mülkiyetin devri, özellikle taşınmazlarda resmi şekle bağlı olduğundan blockchain üzerinden yapılan devirlerin geçerliliği sınırlı kalabilir.
Türk Ceza Kanunu: Blockchain üzerinden işlenen dolandırıcılık ve kara para aklama gibi fiiller cezai sorumluluk doğurur.
Elektronik İmza Kanunu: Akıllı sözleşmelerin elektronik imza ile desteklenmesi halinde hukuki bağlayıcılığı güçlenmektedir.

Uluslararası Hukukta Akıllı Sözleşmeler

Avrupa Birliği, ABD ve bazı Asya ülkeleri, akıllı sözleşmelerin hukuki geçerliliğini tartışmakta ve çeşitli düzenlemeler yapmaktadır. Özellikle Estonya, Malta ve Singapur gibi ülkeler blockchain tabanlı sözleşmeleri teşvik etmektedir.

Türkiye’de henüz net bir düzenleme olmasa da uluslararası standartlar, gelecekte Türk hukukunun da bu yönde adım atacağını göstermektedir.

Kartal ve Anadolu Yakası’nda Uygulama Alanları

Kartal bölgesi, İstanbul’un hem ticari hem de teknolojik gelişim merkezlerinden biridir. Burada faaliyet gösteren girişimler için blockchain teknolojisi ve akıllı sözleşmeler şu alanlarda önem kazanmaktadır:

Gayrimenkul sektörü: Tapu işlemlerinde şeffaflık sağlama potansiyeli
Sağlık sektörü: Hasta verilerinin güvenli paylaşımı
Ticaret: İthalat ve ihracat süreçlerinde güvenli sözleşmeler
Finansal hizmetler: Kripto para işlemlerinin hukuki boyutları

Akıllı Sözleşmelerin Avantajları ve Hukuki Zorlukları

Avantajlar:

Aracıya ihtiyaç duyulmaması
İşlem maliyetlerinin düşmesi
Şeffaflık ve güven
Hızlı ve otomatik işleyiş

Hukuki Zorluklar:

İrade beyanının kanunen nasıl yorumlanacağı
Yargı mercilerinin teknik konularda bilirkişiye bağımlı kalması
Uluslararası sözleşmelerde farklı hukuk sistemlerinin çatışması
Kodlama hatalarının doğuracağı sorumluluk

Türkiye’de Düzenleme Çalışmaları

Son yıllarda Türkiye’de blockchain ve kripto varlıklarla ilgili mevzuat çalışmaları hız kazanmıştır. 2021’de çıkarılan yönetmelik ile kripto varlıkların ödeme aracı olarak kullanılmasının yasaklanması, devletin konuyu yakından takip ettiğini göstermektedir. Önümüzdeki dönemde akıllı sözleşmelerin de mevzuat kapsamında ele alınması beklenmektedir.

Sık Sorulan Sorular

Akıllı sözleşmeler Türkiye’de geçerli midir?
Evet, tarafların irade beyanını içermesi halinde Borçlar Kanunu kapsamında geçerli olabilir. Ancak resmi şekle bağlı işlemler (örneğin taşınmaz devri) için tek başına yeterli değildir.

Blockchain üzerinden yapılan işlemler mahkemede delil olur mu?
Evet. Türk Hukuku’nda elektronik kayıtlar delil olarak kullanılabilir. Ancak mahkeme, teknik raporlar ve bilirkişi görüşleri ile değerlendirme yapar.

Kartal’da bir şirket akıllı sözleşme kullanabilir mi?
Evet. Özellikle ticaret ve finans alanında faaliyet gösteren şirketler akıllı sözleşmeleri kullanabilir. Ancak hukuki danışmanlık alınması tavsiye edilir.

Akıllı sözleşmelerde uyuşmazlık çıkarsa ne olur?
Uyuşmazlık çıkması halinde taraflar Borçlar Kanunu hükümlerine göre dava açabilir. Mahkemeler, akıllı sözleşmeleri elektronik sözleşme olarak değerlendirir.

Blockchain işlemleri Türkiye’de vergilendirilir mi?
Evet. Vergi mevzuatı kripto varlıklar için netleşmemiş olsa da ticari kazanç kapsamında vergilendirme gündeme gelebilir.

Bilişim Hukuku Avukatı