Yapay zeka eserlerinin telif hakkı kime aittir?

Son yıllarda yapay zeka (AI) teknolojileri başta sanat, edebiyat, müzik ve yazılım olmak üzere birçok alanda eser üretmeye başlamıştır. Bir tabloyu çizebilen, bir müzik bestesi yapabilen ya da makale yazabilen yapay zeka sistemleri artık hayatımızın bir parçası haline gelmiştir. Ancak bu gelişmeler beraberinde önemli bir soruyu da gündeme getirmiştir: Yapay zeka tarafından üretilen eserlerin telif hakkı kime aittir?

Türkiye’de ve dünyada henüz bu konuda tam bir uzlaşma bulunmamaktadır. Özellikle İstanbul’un Kartal bölgesinde yaşayan girişimciler, sanatçılar ve işletmeler açısından bu mesele, hukuki açıdan büyük önem taşımaktadır.

Telif Hakkı Nedir?

Telif hakkı, bir eseri üreten kişinin o eser üzerinde sahip olduğu manevi ve mali hakları ifade eder. Türkiye’de telif hakları Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) kapsamında düzenlenmiştir. Kanuna göre telif hakkı, eseri meydana getiren “eser sahibi”ne aittir.

Eser sahibi:

Fikir ürünü ortaya koyan,
Kendi özgün yaratıcı katkısını esere yansıtan,
kişidir.

Peki, yapay zekanın ürettiği eserlerde eser sahibi kimdir?

Yapay Zeka Eserlerinde Hukuki Tartışma

1. Yapay Zeka’nın Eser Sahibi Olup Olamayacağı

Mevcut hukuki düzenlemeler yalnızca gerçek kişilerin eser sahibi olabileceğini öngörmektedir. Dolayısıyla yapay zeka, hukuken “kişi” sayılmadığı için doğrudan eser sahibi kabul edilmez.

2. Yapay Zekayı Kullanan Kişinin Hak Sahipliği

Yapay zekaya komut veren, yani eserin üretilmesini yönlendiren kişi eser sahibi olabilir. Çünkü irade beyanı ve yönlendirme insandan gelmektedir.

3. Yapay Zeka Yazılımını Geliştiren Kişi veya Şirket

Bazı görüşlere göre, yapay zekayı geliştiren yazılım şirketi ya da programcılar eser üzerinde hak sahibi olabilir. Ancak bu görüş, uluslararası alanda tartışmalıdır.

4. Ortak Eser İhtimali

Bir diğer yaklaşım ise, yapay zeka ve insanın birlikte ortaya çıkardığı eserin “iştirak halinde eser” olarak kabul edilmesidir. Burada telif hakkı insan yönlendiriciye ait olur, yapay zekanın katkısı teknik bir araç olarak değerlendirilir.

Türkiye’deki Hukuki Durum

Türkiye’de FSEK kapsamında yapay zekanın eser sahibi olması mümkün değildir. Ancak:

Yapay zekayı yönlendiren kişi,
Yapay zeka yazılımını ticari olarak kullanan işletme,
Programı geliştiren yazılım şirketi,

belirli şartlarda hak iddia edebilir. Şu an için kesin bir kanuni düzenleme bulunmadığı için uygulamada farklı yorumlar yapılabilmektedir.

Uluslararası Hukukta Yapay Zeka Eserleri

ABD: Telif hakkı yalnızca insanlar tarafından yaratılan eserlere tanınır. Yapay zekanın tek başına ürettiği eserler korunmaz.
AB: Yapay zekanın eserleri konusunda net bir düzenleme yoktur; fakat genellikle insan katkısı aranır.
İngiltere: Bilgisayar tarafından üretilen eserlerde telif hakkı, eserin üretimini sağlayan kişiye ait kabul edilebilir.
Asya Ülkeleri: Japonya ve Güney Kore’de tartışmalar devam etmektedir, ancak yapay zekanın doğrudan eser sahibi olması kabul edilmemektedir.

Kartal ve Anadolu Yakası Açısından Önemi

Kartal, İstanbul’un hızla gelişen bölgelerinden biridir ve burada birçok teknoloji şirketi, yazılım firması ve yaratıcı endüstri aktörü faaliyet göstermektedir. Yapay zeka kullanılarak:

Müzik besteleri,
Görsel sanat eserleri,
Yazılı içerikler,
Yazılım kodları,
üretilmektedir.

Bu üretimlerde telif hakkının kime ait olacağı, hem ekonomik hem de hukuki açıdan büyük önem taşımaktadır. Özellikle şirketler için marka değeri, ticari itibar ve gelir paylaşımı açısından netlik gereklidir.

Yapay Zeka Eserlerinde Karşılaşılan Hukuki Sorunlar

Hak sahipliğinin belirlenememesi
Birden fazla kişinin hak iddia etmesi
Eserin orijinalliğinin tartışılması
Uluslararası geçerlilik sorunları

Örneğin Kartal’da faaliyet gösteren bir reklam ajansı, yapay zeka ile afiş tasarladığında bu tasarımın telif haklarının kimde olduğu tartışmalı hale gelebilir.

Gelecekte Beklenen Düzenlemeler

Türkiye’de ve dünyada, yapay zekanın ürettiği eserlerin telif haklarını düzenleyecek özel kanunların çıkması beklenmektedir. Özellikle Avrupa Birliği bu konuda aktif çalışmaktadır. Türkiye’de de yakın gelecekte yapay zeka ile üretilen eserlerin hak sahipliği netleşecektir.

Sık Sorulan Sorular

Yapay zekanın ürettiği eserlerde telif hakkı doğar mı?
Evet, ancak doğrudan yapay zekaya değil, eserin üretimini yönlendiren kişiye veya yazılımı geliştiren şirkete telif hakkı tanınabilir.

Türkiye’de yapay zeka eserleri korunuyor mu?
Doğrudan bir düzenleme olmasa da FSEK kapsamında insan katkısı bulunan eserler korunur. Yapay zekanın tek başına ürettiği eserler için açık bir hüküm bulunmamaktadır.

Kartal’da yapay zeka ile içerik üreten bir şirket telif hakkı alabilir mi?
Evet, ancak eserin üretiminde insan yönlendirmesi ve yaratıcı katkı olması gerekir. Aksi halde telif hakkı koruması sınırlı olabilir.

Uluslararası alanda yapay zeka eserleri nasıl korunuyor?
ABD, AB ve İngiltere’de genel yaklaşım, yalnızca insan katkısı olan eserlerin korunması yönündedir. Yapay zekanın tek başına ürettiği eserler telif hakkı kapsamında değerlendirilmez.

Gelecekte yapay zekanın eser sahibi sayılması mümkün mü?
Şu an için mümkün görünmemektedir. Ancak teknolojinin gelişimi ve hukuki düzenlemelerin değişmesi ile yeni modeller gündeme gelebilir.

Bilişim Hukuku Avukatı