Haczedilemeyen Mallar Nelerdir?

Haciz, bir borcun ödenmemesi durumunda, alacaklının hukuki yoldan borçlunun mal ve mülküne el koyarak alacağını tahsil etme işlemidir. Ancak, Türk İcra İflas Kanunu, bazı malların haczedilemeyeceğini düzenleyerek borçlunun temel haklarını korumayı amaçlar. Haczedilemeyen mallar belirli kriterlere göre belirlenmiş olup, kişinin yaşamını sürdürebilmesi için gerekli olan mallar bu kapsamda yer alır.

Bu yazıda, haczedilemeyen mallar hakkında detaylı bilgi verecek, bu malların neler olduğunu ve hangi durumlarda haciz işlemlerinin gerçekleşemeyeceğini açıklayacağız.

1. Haczedilemeyen Malların Genel Kriterleri

Türk İcra İflas Kanunu’na göre, haczedilemeyen mallar şu temel özelliklere sahiptir:

İhtiyaç dışı mal: Borçlunun yaşamını sürdürmesi için gerekli olan mallar, haczedilemez.
Temel yaşam malzemeleri: Borçluya ait olan ve kişinin yaşamını sürdürebilmesi için zorunlu olan eşyalar, haciz işlemine tabi tutulamaz.
Aile ve iş düzenini etkileyen mallar: Borçlunun aile düzenini ve işini sürdürebilmesi için gerekli olan mallar da haczedilemez.

2. Haczedilemeyen Mallar Listesi

Türk İcra İflas Kanunu'na göre, borçlunun temel haklarını koruyan ve geçim için gerekli olan bazı malların haczedilmesi yasaktır. Bu mallar şu şekilde sıralanabilir:

a. Ev Eşyaları ve Kişisel Eşyalar

Borçlunun yaşamını sürdürmesi için gerekli olan ev eşyaları: Bu, yatak, nevresim takımları, buzdolabı, fırın, mangal gibi günlük yaşam için elzem olan eşyaları içerir.
Giyim ve kişisel eşyalar: Kıyafetler, ayakkabılar, kişisel bakım ürünleri (diş fırçası, sabun vb.) gibi, borçlunun günlük hayatta ihtiyaç duyduğu eşyalar haczedilemez.

b. Çalışma Araçları ve İş Ekipmanları

Meslek icra etmek için gerekli alet ve edevatlar: Örneğin, bir doktorun stetoskopu, avukatın bilgisayar ve kitapları, berberin makas ve tarakları, esnafın tezgahları ve araç gereçleri gibi çalışma malzemeleri, borçlunun yaşamını sürdürebilmesi ve işini devam ettirebilmesi için gerekli olduğundan haczedilemez.
Üretim araçları ve iş malzemeleri: Sanatçılar, işçiler veya küçük esnaflar için gerekli iş malzemeleri (örneğin marangozun aletleri veya terzinin dikiş makinesi) haczedilemez.

c. Yiyecek ve İçkiler

Borçlunun temel gıda ihtiyaçları: Yiyecek ve içecekler, haciz işlemine konu olamaz. Bu, özellikle borçlunun ve ailesinin sağlıklı bir şekilde yaşamını sürdürebilmesi için gerekli olan temel yiyecekleri içerir.
Geçici olarak alıkonulan gıda maddeleri: Haczedilemeyen mallar arasında, evde bulunan yiyecek ve içecekler de yer alır.

d. Borçlunun Yaşamını Sürdürmesi İçin Gereken Mallar

Beyaz eşya ve mobilya gibi borçlunun yaşamını sürdürebilmesi için gerekli olan mallar haczedilemez. Ancak bu malların fazlalığı ya da lüks olması durumunda haciz edilebilir.
Bir evde yaşayan herkes için temel malzemeler (banyodaki lavabo, klozet gibi) haczedilemez.

e. Çocukların Temel İhtiyaçları

Çocuklara ait eşyalar, özellikle yaşamalarını sürdürebilmeleri için gerekli olan eşyalar haczedilemez. Bu, çocukların kıyafetleri, oyuncakları veya eğitim materyalleri gibi eşyaları kapsar.

3. Haczedilemeyen Mallar Hakkında Hukuki Düzenlemeler

Türk İcra İflas Kanunu’nun 93. maddesi, haczedilemeyen malları belirleyen önemli bir düzenlemeye sahiptir. Kanuna göre, kişinin çalışma araçları, temel yaşam eşyaları, aileyi geçindirmeye yönelik mallar gibi mal ve eşyalar haczedilemez. Bu malların haczedilememesi, borçlunun temel haklarını güvence altına almayı amaçlar.

a. Yasal Düzenleme ve Sınırlamalar

Kanunda, haczedilemeyen mallar hakkında yapılan düzenlemeler, her borçlu için aynıdır. Ancak, ev sahibi ile kiracı arasındaki ilişkilerde daha farklı düzenlemeler bulunabilir. Kiracının borcu nedeniyle taşınmazın haczi mümkün olsa da, evde yaşayan diğer eşyaların haczedilemez olması borçlunun haklarını korur.

b. İcra Müdürünün Karar Verme Yetkisi

İcra müdürü, haciz işlemini uygularken borçlunun temel geçim kaynaklarını göz önünde bulundurarak, hizmette olan araçların haczine karar verebilir. Örneğin, borçluya ait diğer mal varlıkları haczedilse de, en temel yaşam eşyaları göz ardı edilemez.

4. Haczedilemeyen Malların İstisnaları

Bazı malların haczedilememesi ile ilgili istisnalar da bulunmaktadır. Bunlar:

Zenginleşme amacıyla yapılan lüks harcamalar: Eğer borçlu, temel ihtiyaçları dışındaki mal varlıklarını alışverişle veya diğer lüks harcamalarla artırmışsa, bu mallar haczedilebilir. Örneğin, borçlu evde ihtiyacından fazla lüks eşyalar bulunduruyorsa, bu mallar haczedilebilir.
Özel taşınmazlar ve değerli taşlar: Eğer borçlu değerli taşlar, mücevherler veya antikalar gibi lüks mallar satın almışsa, bu mallar da haczedilebilir.

5. Haczedilemeyen Mallarla İlgili Önemli Uyarılar

Haciz işlemine karşı hakların korunması: Haciz işlemi sırasında borçlunun yaşamını sürdürebilmesi için gerekli eşyaların korunması önemlidir. Eğer borçlu, haciz işlemi sırasında yaşamını sürdürmek için gerekli eşyaların alındığını fark ederse, icra mahkemesine başvurarak bu eşyaların iadesini talep edebilir.
Sosyal yardımlar ve devlet destekleri: Sosyal yardım alacak olan kişilerin, yardımlarına haciz uygulanamaz. Sosyal güvenlik, engellilik yardımları gibi devlet destekleri de haczedilemez.

Haczedilemeyen mallar, borçlunun temel ihtiyaçlarını karşılamak için gerekli olan eşyaları içerir. Türk İcra İflas Kanunu, borçlunun geçimini sağlamak için gereken mal ve eşyaların haczedilemeyeceğini açıkça belirtir. Ancak, lüks harcamalar, işletme araçları veya değerli taşlar gibi mallar haczedilebilir. Haciz işlemi sırasında, borçlunun yaşamını sürdürebilmesi için gerekli olan eşyalara zarar verilmemelidir.

Kartal İcra Avukatı