Hamiline Yazılı Çek Nedir ve Ne Anlama Gelir?

Çek, ticari hayatta sıkça kullanılan kıymetli evraklardan biridir. Hamiline yazılı çek, çekte ismen belirtilmiş bir kişi olmaksızın, çeki elinde bulunduran kişinin tahsil yetkisine sahip olduğu bir çek türüdür. Türk Ticaret Kanunu’na göre hamiline düzenlenen çeklerde, lehtar yani ödeme yapılacak kişi belirtilmez; bu nedenle, elinde bulunduran kişi çeki tahsil etme hakkına sahiptir. Bu tür çeklerde mülkiyet, fiili zilyetliğe yani çekin fiziksel olarak elde bulunmasına bağlıdır.

Kartal bölgesinde ticaretle uğraşan kişi ve işletmelerin sıklıkla karşılaştığı bu belge türü, alacakların tahsili ve ödeme yükümlülükleri açısından ciddi hukuki sonuçlar doğurabilir. Hamiline yazılı çeklerde dikkat edilmesi gereken birçok nokta vardır. Çek elinizdeyse ama isminize yazılı değilse, ne yapmanız gerektiğini detaylıca aşağıda bulabilirsiniz.

Hamiline Yazılı Çekle İlgili Atılması Gereken Adımlar

1. Çekin Geçerliliğini Kontrol Edin

İlk adım, çekin hukuki açıdan geçerli olup olmadığını kontrol etmektir. Hamiline çeklerde özellikle dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:

Çekte “hamiline” ibaresi açıkça yazmalı,
Düzenleme tarihi ve keşide yeri (çekin yazıldığı yer) bulunmalı,
Keşideci (çeki düzenleyen kişi ya da şirket) tarafından imzalanmış olmalı,
Üzerinde herhangi bir lehtar (ödeme yapılacak kişi) ismi yer almamalı.

Bu unsurlar yoksa, çekin tahsil edilmesi sırasında sorun çıkabilir.

2. Bankaya İbraz Edin

Hamiline yazılı çeki aldıysanız, çek üzerinde yazan vade tarihine dikkat etmeniz gerekir. Vade tarihinden itibaren 10 iş günü içinde çeki bankaya ibraz etmeniz gerekir. İbraz süresi içinde bankaya başvurulmazsa çekin tahsil edilmesi mümkün olmayabilir. Bu süre:

Türkiye’de düzenlenen ve ödenecek çeklerde 10 gün,
Farklı şehirde ödenecekse 1 ay (aynı ülke sınırlarında),
Yurtdışında ödenecekse 3 aya kadar uzayabilir.

3. Çek Karşılıksızsa Ne Yapmalıyım?

Bankaya ibraz ettiğiniz çekin karşılıksız çıkması halinde:

Bankadan karşılıksızdır işlemi yapılmıştır kaşesi taşıyan bir belge almanız gerekir.
Bu belgeyle birlikte, çek düzenleyene karşı yasal takip başlatabilirsiniz.
Hamiline çeklerde takip süreci, genellikle çek bedelinin tahsili için icra takibi yoluyla olur.

Hamiline Çekin Zayi Olması Durumu

Elinde hamiline çek bulunan kişi, çekin kaybolması ya da çalınması durumunda büyük bir risk altındadır. Çünkü bu tür çeklerde tahsil hakkı, fiziksel olarak çeki elinde bulunduran kişiye aittir. Bu nedenle:

Derhal mahkemeye başvurarak çekin iptali davası açmalısınız.
Mahkemeden ihtiyati tedbir kararı alarak, çeki tahsil etmeye çalışan diğer kişilerin önüne geçebilirsiniz.

Hamiline Çekin Ciro Edilmesi Mümkün Müdür?

Hamiline yazılı çeklerin ciro edilmesine gerek yoktur. Yani el değiştirmesi için sadece fiziksel olarak devredilmesi yeterlidir. Ciro işlemi sadece nama yazılı çeklerde gerekir. Ancak, çekin üzerine herhangi bir lehtar ismi yazılmışsa, artık hamiline çek olmaktan çıkar ve nama yazılı çek haline gelir.

Bu durumda çekin devri için cironun yapılması gerekir. Ciro işlemi sırasında yapılan hatalar, ileride çeki tahsil etmenizi engelleyebilir.

İstanbul Kartal ve Anadolu Yakası’nda Hamiline Çek Uyuşmazlıkları

Bölgedeki ticari yoğunluk ve firmalar arası alacak verecek ilişkileri nedeniyle, Kartal, Maltepe, Pendik gibi bölgelerde hamiline çeklerden kaynaklı uyuşmazlıklar sıklıkla görülmektedir. Hamiline çekin:

Süresinde tahsil edilmemesi,
Karşılıksız çıkması,
Hatalı düzenlenmesi gibi durumlarda hukuki danışmanlık almanız gerekebilir.

Bu tür uyuşmazlıklarda hak kaybı yaşamamak adına çek düzenleme, ibraz ve icra sürecine hâkim olmak son derece önemlidir.

Emsal Kararlarla Hamiline Çek Davaları

Emsal Karar 1:

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2021/4783 E., 2022/1234 K.

“Hamiline yazılı çeklerde, çeki elinde bulunduran kişinin ibraz süresini geçirmesi halinde sorumluluğu doğar. Banka ödeme yapmazsa, sorumluluk artık keşideci değil, çek hamiline aittir.”

Bu karar, ibraz süresi konusunda ciddi uyarılar içermektedir.

Emsal Karar 2:

Yargıtay 12. Hukuk Dairesi 2020/3172 E., 2020/6821 K.

“Zayi edilen hamiline çeklerde, zayi davası açılmadan yeni ödeme yapılamaz. Mahkeme kararı şarttır.”

Bu karar da çeki kaybeden kişilerin mahkemeye başvurmadan herhangi bir hak talep edemeyeceğini ortaya koymaktadır.

Sık Sorulan Sorular

Hamiline yazılı çekin tahsil süresi ne kadardır?
→ Türkiye'de düzenlenmişse ve ödenecek yer de Türkiye içindeyse 10 gün içinde ibraz edilmelidir.

Hamiline yazılı çeki başkasına devredebilir miyim?
→ Evet. Çek fiziki olarak devredildiğinde devralan kişi çeki tahsil edebilir.

Hamiline çek kaybolursa ne yapılmalı?
→ Zayi davası açılmalı ve mahkemeden ihtiyati tedbir kararı alınmalıdır.

Hamiline yazılı çek karşılıksız çıkarsa ne olur?
→ Bankadan karşılıksız belgesi alınarak icra takibi başlatılabilir.

Hamiline çekin üstünde lehtar ismi yazarsa ne olur?
→ Çek artık hamiline değil, nama yazılı hale gelir. Ciro gereklidir.

Hamiline Çekle İşlem Yaparken Dikkatli Olun

Hamiline yazılı çekler, hızlı ödeme ve kolay devretme avantajları sunsa da, aynı zamanda büyük sorumluluklar ve riskler de barındırır. Çeki elinizde bulunduruyorsanız ama çekle ilgili tereddütler yaşıyorsanız, uzman hukuki destek alarak adımlarınızı güvenli atabilirsiniz. Kartal ve İstanbul Anadolu Yakası’nda ticari çek düzenleme ve tahsil süreçlerinde doğru bilgiyle hareket etmek, ileride yaşanabilecek hukuki sorunların önüne geçer.

Ticaret ve Şirketler Hukuku Avukatı