HES Projelerine Karşı Dava Açma Süreci

Hidroelektrik Santral (HES) projeleri, yenilenebilir enerji üretimi açısından önemli bir rol oynasa da, çevresel ve toplumsal etkileri nedeniyle zaman zaman yurttaşlar, sivil toplum kuruluşları ve yerel halk tarafından dava konusu edilebilmektedir. Bu içerikte, HES projelerine karşı dava açma süreci detaylı olarak ele alınacaktır. İstanbul Kartal ve Anadolu Yakası gibi bölgelerde çevreye duyarlı bireyler için rehber niteliği taşır.

HES Projesine Karşı Kimler Dava Açabilir?

HES projeleri kamuya ait su kaynaklarını kullandığı ve doğal yaşamı etkileyebildiği için, çevrede yaşayan bireyler, çevre örgütleri, dernekler ve hatta muhtarlar dahi bu projelere karşı dava açabilmektedir. Davacıların, projenin çevresel etkisinden doğrudan ya da dolaylı olarak etkilenme ihtimali bulunmalıdır.

Hangi Aşamada Dava Açılır?

Bir HES projesine karşı dava açılabilecek birkaç kritik aşama vardır:

ÇED (Çevresel Etki Değerlendirmesi) Süreci: En yaygın dava konularından biri, projenin “ÇED Olumlu” kararı almasıdır. Bu kararın iptali için idare mahkemesine başvurulabilir.
İmar Planı Onayı: HES projesi için yapılan imar planı değişikliklerine karşı dava açılabilir.
Ruhsat ve Lisans Süreçleri: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından verilen üretim lisansları ve yerel idarelerin verdiği ruhsatlar dava konusu edilebilir.

ÇED Olumlu Kararına Karşı Dava Süreci

ÇED süreci, bir projenin çevreye etkisinin değerlendirilmesini sağlar. Eğer bir HES projesi için “ÇED Olumlu” ya da “ÇED Gerekli Değildir” kararı alınmışsa, bu kararların iptali için kararın ilan edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde idare mahkemesinde dava açılmalıdır.

Yetkili Mahkeme ve Süreler

Yetkili Mahkeme: HES projesinin bulunduğu yerin idare mahkemesi.
Dava Süresi: İlgili kararın ilanı veya kişiye tebliğinden itibaren 30 gün içinde dava açılmalıdır.
Yürütmenin Durdurulması: Mahkemeden, projenin dava süresince ilerlemesini önlemek amacıyla yürütmenin durdurulması talep edilebilir.

HES Projelerinde Hukuki Dayanaklar

HES projelerine karşı açılan davalar genellikle şu hukuki dayanaklarla desteklenir:

Anayasa’nın 56. Maddesi: Herkesin sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkı vardır.
2872 Sayılı Çevre Kanunu
3194 Sayılı İmar Kanunu
6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu
ÇED Yönetmeliği

Bu yasal dayanaklar doğrultusunda, projenin hukuka uygun olup olmadığı değerlendirilir.

Bilimsel Raporlar ve Teknik İncelemeler

Dava sürecinde, bilirkişi incelemesi önemli bir yer tutar. Mahkeme, projeyle ilgili teknik ve bilimsel bilgilerin değerlendirilmesi amacıyla uzman bilirkişi heyeti atar. Bu heyet, projenin çevresel etkilerini, flora ve fauna üzerindeki olası zararları, su kaynaklarına etkisini değerlendirerek rapor hazırlar. Bilirkişi raporu genellikle davanın seyrini belirleyici niteliktedir.

Toplum Katılımı ve Dilekçeler

Bölge halkı, davaya müdahil olmak veya projeye karşı tepkisini göstermek amacıyla bireysel dilekçelerle katılım sağlayabilir. Ayrıca kamuoyu oluşturmak için imza kampanyaları, basın açıklamaları ve halk toplantıları da etkili olabilir. Kartal ve çevresindeki birçok doğa dostu oluşum bu yöntemi tercih etmektedir.

HES Projesine Karşı Dava Açarken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Dava süresi geçirilmemelidir.
Projenin çevresel etkilerini somut belgelerle ortaya koymak gerekir.
Gerekirse çevre hukuku alanında deneyimli bir danışmandan hukuki destek alınmalıdır.
Bilimsel raporlar, fotoğraflar, tanık beyanları gibi belgeler dava dosyasına eklenmelidir.

Karar Aşamaları ve Sonuçlar

Mahkeme, yapılan değerlendirmeler ve bilirkişi raporları doğrultusunda projenin iptaline veya devamına karar verir. “ÇED Olumlu” kararı iptal edilirse, projenin yasal dayanağı ortadan kalkar ve uygulanamaz hale gelir. Ancak kararın kesinleşmesi zaman alabilir. Bu süreçte projenin ilerlemesini engellemek için yürütmeyi durdurma kararı talep edilmelidir.

Kartal Bölgesinde HES Davaları ve Çevre Duyarlılığı

İstanbul Anadolu Yakası ve Kartal çevresinde HES projeleri nadir görülse de, çevre bilincine sahip bireyler ve topluluklar için bu tür davalar önemli bir örnek teşkil eder. Bu bölgelerde çevreye zarar verebilecek enerji projelerine karşı gerekli hukuki yollarla mücadele edilmesi mümkündür. Kartal gibi yoğun yerleşim alanlarında su kaynaklarının korunması ve çevresel dengenin sürdürülmesi büyük önem taşır.

Sık Sorulan Sorular

HES projelerine kimler dava açabilir?
HES projesinden doğrudan veya dolaylı olarak etkilenen bireyler, dernekler, vakıflar ve sivil toplum kuruluşları dava açabilir.

HES projesine karşı dava açma süresi nedir?
İlgili kararın ilanından itibaren 30 gün içinde idare mahkemesinde dava açılmalıdır.

ÇED raporu olmadan HES yapılabilir mi?
Hayır, çevresel etkisi olan projeler için ÇED süreci tamamlanmadan projeye başlanamaz.

Dava açılan HES projesi durdurulabilir mi?
Evet, mahkemeden yürütmenin durdurulması talep edilerek projenin durması sağlanabilir.

HES projesi davası ne kadar sürer?
Genellikle 6 ay ile 2 yıl arasında sürebilir, ancak bilirkişi raporu ve temyiz süreçleri bu süreyi uzatabilir.

Enerji ve Maden Hukuku Avukatı