Maden Ruhsat Alanlarının Tapuya Şerh Verilmesi

Maden Ruhsat Alanlarının Tapuya Şerh Verilmesi

Türkiye’de maden arama ve işletme faaliyetleri, hem kamu hukuku hem de özel hukuk hükümlerine tabi bir alan olarak dikkat çekmektedir. Maden ruhsat alanlarının tapuya şerh verilmesi, maden sahasında yapılacak her türlü hukuki ve fiili tasarrufun üçüncü kişilerce bilinmesini sağlayan, yatırımcı ve hak sahiplerini koruyan bir uygulamadır. Bu yazıda, maden ruhsat alanlarının tapuya şerh edilmesinin hukuki dayanaklarını, izlenecek prosedürü, hak ve yükümlülükleri, uyuşmazlık durumlarında başvurulacak yolları ve uygulamadaki önemli noktaları ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.

Maden Ruhsatı ve Tapuya Şerh Nedir?

Maden ruhsatı, 3213 sayılı Maden Kanunu’na göre, bir kişi veya şirkete belirli bir sahada maden arama veya işletme hakkı veren resmi belgedir. Bu ruhsatın amacı, yatırımcıya belirli bir süre boyunca maden kaynaklarını arama, bulma ve işletme hakkı sağlamaktır.

Tapuya şerh ise, taşınmaz üzerinde üçüncü kişilerin bilmesi gereken hak veya sınırlamaların tapu kütüğüne işlenmesidir. Şerh sayesinde ruhsat sahibinin veya devletin bu sahadaki hakları görünür hale gelir, böylece sonradan doğabilecek ihtilafların önüne geçilir.

Maden ruhsatlarının tapuya şerh edilmesi, ruhsat sahibinin üçüncü kişilere karşı hukuki güvence kazanması açısından hayati bir öneme sahiptir.

Hukuki Dayanak

Maden ruhsatlarının tapuya şerh verilmesine ilişkin düzenlemeler:

• 3213 sayılı Maden Kanunu

• Türk Medeni Kanunu (Tapu Sicili)

• Maden Yönetmeliği

Bu mevzuata göre, maden ruhsatı sahibi veya idare tarafından yapılan başvuru sonucunda, ruhsat alanı sınırları ilgili tapu siciline işlenebilir. Böylece taşınmaz maliklerinin, maden faaliyetlerinden doğacak sınırlamaları bilerek işlem yapması sağlanır.

Tapuya Şerh Verilmesinin Önemi

1. Üçüncü Kişilere Karşı Koruma: Ruhsat sahibinin hakkı, taşınmazı sonradan edinen kişilere karşı da korunur.

2. Hukuki Güvence: Yatırımcı, ruhsat alanında yapacağı yatırımlar için kredi ve finansman arayışında şerhi bir teminat gösterebilir.

3. İhtilafların Önlenmesi: Taşınmaz maliklerinin ve yatırımcıların hak ve yükümlülükleri önceden belirlenir.

4. Devlet Denetimi: Kamu yararı gözetilerek ruhsat alanında düzenli ve hukuka uygun faaliyet yürütülmesi sağlanır.

Şerh İşlemi İçin Başvuru Süreci

Maden ruhsat alanının tapuya şerh verilmesi için izlenecek adımlar şöyledir:

1. Ruhsat Sahibinin Başvurusu: Maden ruhsatı sahibi, ilgili tapu müdürlüğüne veya idareye başvurur.

2. Gerekli Belgelerin Hazırlanması: Ruhsat belgesi, koordinat listesi, saha haritası, ruhsat numarası ve varsa diğer ek belgeler hazırlanır.

3. İdarenin Onayı: Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (MAPEG) veya yetkili idare, ruhsatın geçerliliğini ve sınırlarını teyit eder.

4. Tapu Siciline İşlenmesi: Ruhsat alanı, ilgili taşınmaz kayıtlarına şerh edilir.

5. Bildirim: Şerh işlemi tamamlandığında taşınmaz malikleri ve ruhsat sahibi bilgilendirilir.

Şerhin Kapsamı

Tapuya işlenen şerh, maden ruhsatının sağladığı tüm hakları kapsamaz; daha çok taşınmaz üzerinde ruhsat sahibi lehine veya malik aleyhine doğacak sınırlamaları görünür kılar. Bu kapsamda:

• Maden arama ve işletme hakkı,

• Altyapı ve üstyapı yatırımlarının yapılması,

• Gerekli yolların, tesislerin ve enerji nakil hatlarının kurulması gibi faaliyetler,
  şerh kapsamında üçüncü kişilere bildirilmiş olur.

Taşınmaz Maliklerinin Hak ve Yükümlülükleri

Tapuya şerh edilen maden ruhsatı, taşınmaz malikinin mülkiyet hakkını tamamen ortadan kaldırmaz; ancak maden faaliyetleri nedeniyle bazı kısıtlamalar getirir:

• Malik, ruhsat alanında maden faaliyetlerini engelleyemez.

• Maden faaliyetlerinden doğan zararlar için malik tazminat talebinde bulunabilir.

• Malik, taşınmazı satarken şerhi göz önünde bulundurmak zorundadır.

Bu nedenle şerh, malik için hem bir sınırlama hem de bir bilgilendirme niteliği taşır.

Maden Ruhsat Alanlarının Şerhinde Uyuşmazlıklar

Uygulamada bazı uyuşmazlıklar ortaya çıkabilir:

• Şerhin Kaldırılması Talepleri: Ruhsat süresinin dolması veya ruhsatın iptali halinde malik veya idare şerhin kaldırılmasını isteyebilir.

• Sınır İhtilafları: Ruhsat alanının koordinatlarının yanlış belirlenmesi durumunda taşınmaz maliklerinin itirazı söz konusu olabilir.

• Tazminat Davaları: Maden faaliyetleri nedeniyle taşınmazda meydana gelen zararlara karşı maliklerin açtığı tazminat davaları.

Bu uyuşmazlıklarda malik veya ruhsat sahibi idari başvuru yollarını tüketerek MAPEG’e, EPDK’ya ya da Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na başvurabilir; sonuç alınamazsa adli veya idari yargıda dava açabilir.

Yatırımcı ve Malik Açısından Dikkat Edilecek Hususlar

• Harita ve Koordinat Doğruluğu: Şerh işlemi öncesinde alanın doğru koordinatlarla belirlenmesi gerekir.

• Sözleşmelerin Uyumu: Taşınmaz maliklerinin yaptığı satış veya kira sözleşmelerinde şerh durumunun belirtilmesi önemlidir.

• Mücbir Sebep Bildirimi: Ruhsat sahibinin faaliyetlerini etkileyen olağanüstü durumlarda idareye ve maliklere bildirim yapılmalıdır.

Sık Sorulan Sorular 

Soru: Maden ruhsat alanı tapuya nasıl şerh edilir?
Cevap: Ruhsat sahibi gerekli belgelerle birlikte tapu müdürlüğüne başvurur. MAPEG onayı sonrası ruhsat alanı tapu kaydına işlenir.

Soru: Tapuya işlenen maden ruhsatı şerhi malik haklarını tamamen ortadan kaldırır mı?
Cevap: Hayır. Malik mülkiyet hakkını korur; ancak maden faaliyetlerine ilişkin sınırlamalara uymak zorundadır.

Soru: Ruhsat süresi dolarsa şerh ne olur?
Cevap: Ruhsat süresi dolduğunda veya ruhsat iptal edildiğinde malik veya idare şerhin kaldırılmasını talep edebilir.

Soru: Şerh edilen alan üzerinde malik başka bir inşaat yapabilir mi?
Cevap: Malik inşaat yapabilir; ancak maden faaliyetlerini engelleyecek bir işlem yapamaz ve idareden onay almak zorunda olabilir.

Kartal Enerji ve Maden Avukatı