Enerji Alım Garantisi (YEKDEM) Sözleşmeleri

Türkiye’de yenilenebilir enerji yatırımlarını desteklemek amacıyla geliştirilen Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM), hem yatırımcılar hem de enerji piyasasında faaliyet gösteren firmalar için büyük önem taşımaktadır. YEKDEM kapsamındaki enerji alım garantisi sözleşmeleri, yatırımcının ürettiği elektriğin belirlenen fiyatlar üzerinden satın alınmasını güvence altına alır. Bu yazıda YEKDEM kapsamındaki alım garantisi sözleşmelerinin hukuki niteliğini, yatırımcılara sağladığı avantajları, yükümlülükleri ve olası uyuşmazlıklarda izlenecek yolları ele alıyoruz.

YEKDEM ve Enerji Alım Garantisi Nedir?

YEKDEM, 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun kapsamında geliştirilmiş bir destekleme mekanizmasıdır. Bu mekanizma sayesinde lisanslı ve lisanssız üreticiler, belirli sürelerle ve fiyatlarla ürettikleri elektriği devlete veya piyasa işletmecisine satma hakkına sahip olur.

Enerji alım garantisi ise YEKDEM kapsamında üretilen elektriğin, kanunda ve yönetmeliklerde belirlenen fiyatlardan alınmasını düzenleyen bir sözleşme ilişkisidir. Bu sayede yatırımcı, piyasa fiyatlarındaki dalgalanmalardan etkilenmeden sabit bir gelir elde edebilir.

Enerji Alım Garantisi Sözleşmelerinin Hukuki Niteliği

Bu sözleşmeler, kamu hukuku ve özel hukuk hükümlerinin bir arada uygulandığı karma nitelikte sözleşmelerdir.

İlgili Mevzuat: 5346 sayılı Kanun, Elektrik Piyasası Kanunu ve EPDK düzenlemeleri.
Sözleşmenin Tarafları: Yatırımcı (üretici firma) ve piyasa işletmecisi/tedarikçi (EPİAŞ – Elektrik Piyasası İşletme A.Ş.).
Destek Süresi: Genellikle 10 yıl ile sınırlıdır. Bu süre içinde üretilen elektrik, belirlenen fiyatlarla satın alınır.

Yatırımcı Açısından Avantajlar

Gelir Garantisi: Sabit fiyatlı alım garantisi, yatırımın geri dönüş süresini güvence altına alır.
Finansman Kolaylığı: Bankalar ve finans kuruluşları, YEKDEM kapsamındaki garantileri güvence kabul ederek kredi verir.
Döviz Bazlı Gelir: Özellikle 2020 öncesi yatırımcıları için döviz bazlı alım fiyatları önemli bir avantajdır.
Risk Azaltma: Serbest piyasa fiyatlarının düşük olduğu dönemlerde bile sabit gelir sağlanır.

Yatırımcı Açısından Yükümlülükler

Üretim ve Teslimat Sorumluluğu: Yatırımcı, sözleşmede belirtilen teknik standartlara ve kapasiteye uygun şekilde enerji üretmekle yükümlüdür.
Belgelendirme ve Raporlama: Lisans ve ÇED (Çevresel Etki Değerlendirmesi) belgelerinin geçerli ve eksiksiz olması gerekir.
Mücbir Sebep Bildirimi: Üretimi etkileyen olağanüstü durumlarda piyasa işletmecisine zamanında bildirim yapılmalıdır.

YEKDEM Kapsamında Alım Garantisi Süreci

Başvuru ve Katılım: EPDK ve TEİAŞ’a başvuru yapılır.
Sözleşme İmzalanması: Katılımcı ile piyasa işletmecisi arasında alım garantisi sözleşmesi düzenlenir.
Üretim ve Teslimat: Belirlenen tarifeden üretim ve teslimat yapılır.
Ödemeler: EPİAŞ üzerinden aylık ödeme planlarıyla üreticiye ödeme yapılır.

Olası Uyuşmazlıklar ve Hukuki Yollar

Enerji alım garantisi sözleşmelerinde uyuşmazlıklar genellikle şu konularda yaşanır:

Ödeme Gecikmeleri veya Eksik Ödeme: EPİAŞ veya ilgili dağıtım şirketinin ödemeleri geciktirmesi.
Üretim Kapasitesine İlişkin İhtilaflar: Sözleşmede belirtilen üretim kapasitesinin altında üretim yapılması.
Tarife Değişiklikleri: YEKDEM destek fiyatlarında yapılan mevzuat değişikliklerinin geriye dönük uygulanması.

Bu uyuşmazlıklarda yatırımcılar öncelikle idari başvuru yollarını (EPDK, Enerji Bakanlığı) kullanmalı, sonuç alınamazsa arabuluculuk ve sonrasında idari veya adli yargıda dava açmalıdır.

Sık Sorulan Sorular

Soru: YEKDEM kapsamında enerji alım garantisi kaç yıl geçerlidir?
Cevap: YEKDEM desteği genellikle 10 yıl süreyle geçerlidir. Bu süre içinde üretilen enerji belirlenen fiyatlardan satın alınır.

Soru: Enerji alım garantisi sözleşmesi feshedilebilir mi?
Cevap: Sözleşme tarafların haklı gerekçeleri ve mevzuatta öngörülen koşullar gerçekleştiğinde feshedilebilir. Ancak bu durumda tazminat yükümlülüğü doğabilir.

Soru: Tarife değişiklikleri mevcut sözleşmeleri etkiler mi?
Cevap: Mevcut sözleşmeler imzalandığı tarihteki fiyat ve koşullara tabidir. Sonraki düzenlemeler kural olarak geriye yürümez.

Soru: Uyuşmazlık durumunda hangi mahkeme yetkilidir?
Cevap: Tarafın niteliğine göre idare mahkemesi veya ticaret mahkemesi yetkili olabilir.

Kartal Enerji ve Maden Avukatı