Ortaklar Arası Bilgi Alma ve İnceleme Davaları

Şirket ortakları, sermaye koyarak bir ticari faaliyete ortak olsalar da her zaman yönetimde yer almazlar. Bu nedenle bazı ortaklar, şirket faaliyetleri hakkında bilgi alma ve inceleme hakkını kullanmak ister. Ancak bu hakkın engellenmesi durumunda devreye “bilgi alma ve inceleme davası” girer. Türk Ticaret Kanunu’na göre bu dava, özellikle anonim ve limited şirketlerde ortakların şirketi denetleyebilmesi için önemli bir güvencedir.

Hangi Ortaklar Bilgi Alma Hakkına Sahiptir?

Limited şirketlerde her ortak, şirketin yönetimi hakkında bilgi isteme ve belgeleri inceleme hakkına sahiptir.
Anonim şirketlerde ise genel kurul dışındaki ortakların bu hakkı daha sınırlıdır, genellikle yönetim kurulunun bilgi vermesi beklenir.
Ancak bu hakkın kötü niyetle ya da şirket sırrını ifşa amacıyla kullanılması engellenebilir.

Bilgi Alma ve İnceleme Talebi Ne Zaman Dava Konusu Olur?

Bir ortak, yazılı olarak yönetimden bilgi veya belge talep ettiğinde:

Yönetim kurulu veya müdür(ler) bu talebi yanıtsız bırakırsa,
Bilgi vermeyi açıkça reddederse,
Yanıltıcı veya eksik bilgi verirse,

ortak, ticaret mahkemesinde bilgi alma ve inceleme davası açabilir.

Bilgi Alma Davasında Talep Edilebilecek Hususlar

Şirketin hesap defterlerinin incelenmesi
Kar dağıtımına esas bilançoların paylaşılması
Ortaklara yapılan ödemelerin listesi
Alacak-borç durumu ve faaliyet raporları
Ortaklık sözleşmesine göre yapılması gereken ancak yapılmayan bildirimler

Davanın Hukuki Dayanağı

Türk Ticaret Kanunu (TTK) 614. ve 437. Maddeleri

Limited şirketlerde TTK m. 614
Anonim şirketlerde TTK m. 437
Bu maddeler, ortaklara bilgi alma ve inceleme hakkı tanır.

Dava Nerede Açılır?

Şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki Asliye Ticaret Mahkemesi yetkilidir.
İstanbul gibi büyük şehirlerde bu davalar genellikle İstanbul Anadolu Adliyesi Ticaret Mahkemelerinde görülmektedir.

Dava Açmadan Önce Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yazılı bilgi talebi sunulmalı ve cevapsız bırakılmalı veya reddedilmelidir.
Talep edilen bilgi açık, somut ve şirket faaliyetleriyle ilgili olmalıdır.
Mahkeme, bilginin verilmesinin şirket menfaatlerine zarar verip vermeyeceğini değerlendirir.

Bilgi Verilmesinin Engellenmesi Suç Sayılır mı?

Şirket yöneticilerinin, ortakların bilgi alma hakkını haksız şekilde kısıtlaması, bazı durumlarda güveni kötüye kullanma veya görevi kötüye kullanma suçunu oluşturabilir. Ayrıca ortaklık haklarının ihlali olarak da değerlendirilir.

Sık Sorulan Sorular

Ortak bilgi alma hakkını kötüye kullanırsa ne olur?

Eğer bilgi talebi şirket sırrını öğrenip üçüncü kişilerle paylaşmak veya şirkete zarar vermek amacıyla yapılıyorsa, mahkeme bu talebi reddedebilir. Ayrıca yöneticiler, bu tür taleplerin kötü niyetli olduğunu ispat ederse, karşı dava açabilirler.