Rüzgar Enerjisi Yatırımlarında Kamulaştırma Süreci

Yenilenebilir enerji kaynaklarının önemi her geçen gün artarken, rüzgar enerjisi yatırımları da Türkiye genelinde özellikle enerji yatırımı açısından cazip hale gelmiştir. İstanbul ve Anadolu Yakası gibi yoğun nüfuslu bölgelerin dışında kalan rüzgar potansiyeli yüksek alanlar yatırımcılar için ilgi odağıdır. Ancak bu tür projelerin hayata geçirilmesinde karşılaşılan en önemli hukuki süreçlerden biri kamulaştırmadır. Bu yazıda, rüzgar enerjisi yatırımlarında kamulaştırma sürecinin nasıl işlediği, yatırımcının hakları ve kamulaştırmaya karşı itiraz yolları detaylı şekilde ele alınacaktır.

Rüzgar Enerjisi Yatırımlarında Kamulaştırma Neden Gündeme Gelir?

Rüzgar enerjisi projeleri genellikle geniş arazi ihtiyaçları gerektirir. Rüzgar türbinlerinin kurulumu, bağlantı yolları, enerji iletim hatları gibi yapılar için kamu yararı kararı alınarak özel mülkiyetteki arazilere müdahale gerekebilir. Bu durumda kamulaştırma gündeme gelir. Kamulaştırma işlemi, yatırımcının doğrudan araziyi satın alamaması veya mal sahibiyle anlaşma sağlanamaması durumunda devreye girer.

Kamulaştırma Süreci Nasıl Başlar?

Rüzgar enerjisi yatırımı yapacak şirketler, öncelikle Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) ve ilgili Bakanlıklardan lisans ve izinlerini almak zorundadır. Ardından enerji üretim faaliyeti için gerekli olan taşınmazların tespiti yapılır. Eğer bu taşınmazlar özel mülkiyetteyse ve mal sahibiyle uzlaşma sağlanamazsa, kamu yararı gerekçesiyle kamulaştırma kararı alınabilir.

Kamulaştırma kararı genellikle aşağıdaki süreçleri izler:

Kamu Yararı Kararı Alınması: İlgili Bakanlık ya da kamu kurumu (örneğin EÜAŞ, TEDAŞ) tarafından kamu yararı kararı alınır.
Kamulaştırma Talebi: Taşınmazın bulunduğu il valiliğine ya da ilgili kuruma başvuru yapılır.
Bedel Tespiti ve Uzlaşma Girişimi: Taşınmazın rayiç değeri tespit edilir, mal sahibiyle uzlaşma görüşmeleri yapılır.
Mahkemeye Başvuru: Uzlaşma sağlanamazsa kamulaştırma davası açılır.
Bedelin Tespiti ve Tescil Kararı: Mahkeme, bedeli belirler ve taşınmazın kamuya geçirilmesini hükme bağlar.

Kamulaştırmaya Karşı İtiraz Hakkı Var Mı?

Evet. Taşınmazın maliki, kamu yararı kararına ve kamulaştırma işleminin hukuka aykırı olduğuna inanıyorsa, kamulaştırma işleminin iptali için dava açabilir. Bu dava, kamulaştırma kararının kendisine tebliğinden itibaren 30 gün içinde idare mahkemesine açılmalıdır.

Kamulaştırmaya karşı açılabilecek dava türleri şunlardır:

İdari Yargıda İptal Davası: Kamu yararı kararının ve kamulaştırma işleminin iptali istenir.
Adli Yargıda Bedel Artırım Davası: Kamulaştırma bedelinin düşük olduğuna inanılıyorsa, bedel tespiti ve artırımı için dava açılır.
Kamulaştırmasız El Atma Davası: Taşınmaza kamulaştırma kararı olmadan müdahale edilirse, mülk sahibi tazminat talebinde bulunabilir.

Kamulaştırma Bedeli Nasıl Hesaplanır?

Kamulaştırma bedeli, taşınmazın rayiç (piyasa) değeri, imar durumu, üzerindeki yapıların değeri gibi unsurlar dikkate alınarak bilirkişi raporuyla belirlenir. Rüzgar enerjisi yatırımlarında özellikle arazinin konumu, tarımsal verimliliği ve potansiyel gelir getirici niteliği önemlidir. Taşınmazın sahibi, tespit edilen bedelin düşük olduğunu düşünüyorsa mahkemede bedel artırım davası açabilir.

Rüzgar Enerjisi Projelerinde Kamulaştırmasız El Atma Sorunu

Bazı durumlarda yatırımcılar, kamulaştırma süreci tamamlanmadan taşınmazlara müdahalede bulunabilir. Bu durum “kamulaştırmasız el atma” olarak adlandırılır ve hukuka aykırıdır. Mülk sahibi, bu durumda müdahalenin durdurulması ve uğranılan zararın tazmini için dava açabilir. Kamulaştırmasız el atma davalarında genellikle idareye karşı tazminat davası açılır.

Kamulaştırma Süreci Ne Kadar Sürer?

Kamulaştırma süreci, uzlaşmanın sağlanıp sağlanamamasına ve mahkeme sürecinin yoğunluğuna göre değişkenlik gösterebilir. Ortalama olarak 6 ila 12 ay arasında sürebilir. İtiraz ve davalarla birlikte bu süreç 2 yıla kadar uzayabilir.

İstanbul ve Kartal Bölgesinde Kamulaştırma Davaları

İstanbul gibi büyükşehirlerde, özellikle Kartal, Tuzla, Pendik gibi ilçelerde enerji yatırımları yoğunlaştıkça kamulaştırma işlemleri de artmaktadır. Bu bölgelerde arsa değerlerinin yüksek olması, bedel tespit ve itiraz davalarının daha sık görülmesine neden olmaktadır. Anadolu Yakası’nda yatırım yapacak şirketlerin ve arsa sahiplerinin kamulaştırma sürecini dikkatle yönetmeleri önemlidir.

Arsa Sahipleri Ne Yapmalı?

Arsa sahiplerinin haklarını koruyabilmesi için kamulaştırma kararlarını dikkatlice incelemesi, gerekirse bir uzmandan destek alarak itiraz ve dava yollarını değerlendirmesi gerekir. Kamulaştırma işlemleri yasal sınırlara tabi olduğundan, hak kaybı yaşamamak adına işlemlerin dikkatle izlenmesi şarttır.

Sık Sorulan Sorular

Rüzgar enerjisi yatırımları için yapılan kamulaştırma işlemleri iptal edilebilir mi?
Evet, kamu yararı kararının hukuka aykırı olduğu ispat edilirse, idare mahkemesinde açılan iptal davasıyla kamulaştırma işlemi iptal edilebilir.

Kamulaştırılan taşınmaz için verilen bedel düşükse ne yapılmalı?
Bedel artırım davası açılarak daha yüksek bir bedel talep edilebilir. Bu davalar adli yargı (asliye hukuk) mahkemelerinde görülür.

Kamulaştırmasız el atma nedir?
Devletin veya yatırımcının, resmi kamulaştırma yapmadan özel mülke müdahale etmesidir. Bu durumda taşınmaz sahibi tazminat isteyebilir.

Kamulaştırma bedeli ödenmeden taşınmaz el değiştirebilir mi?
Hayır, kamulaştırma bedeli ödenmeden taşınmazın mülkiyeti kamuya geçmez. Bedelin mahkeme tarafından tespit edilip ödenmesi gerekir.

Enerji ve Maden Hukuku Avukatı