Suç Üstü Yakalama Durumlarında Haklarınız

Suç Üstü Yakalama Durumlarında Haklarınız

Hukukun temel prensiplerinden biri olan masumiyet karinesi, suç işlendiği iddia edilen herkesin suçlu olduğu kesinleşene kadar suçsuz kabul edilmesini öngörür. Ancak bazı durumlarda kişi, suç işlerken veya hemen ardından suçüstü hâlinde yakalanabilir. Bu gibi anlık müdahalelerde, hem güvenlik güçlerinin hem de bireyin hak ve yükümlülükleri vardır.

Bu yazıda, suçüstü yakalama durumunun hukuki tanımı, kolluk yetkisi, yakalanan kişinin sahip olduğu haklar ve sürecin nasıl işlemesi gerektiği detaylı şekilde anlatılacaktır.

Suçüstü Hâli Nedir?

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 90. maddesine göre, suçüstü hali iki şekilde ortaya çıkar:

1. Kişinin bir suçu işlerken görülmesi

2. Suçun hemen ardından failin iz, eşya, delil ya da mağdur tarafından yakalanması

Bu durumda, yalnızca kolluk kuvvetleri değil, herkes tarafından yakalama işlemi yapılabilir. Bu nedenle suçüstü hâli, diğer yakalama türlerinden farklıdır.

Kimler Suçüstü Halinde Yakalama Yapabilir?

• Polis, jandarma gibi kolluk kuvvetleri

• Mağdur veya üçüncü kişiler (örneğin bir vatandaşı hırsızlık yaparken gören başka bir vatandaş)

Ancak vatandaşın yaptığı yakalamada, kişi en kısa sürede yetkili kolluk kuvvetlerine teslim edilmelidir. Aksi takdirde, özgürlük hakkının ihlali söz konusu olabilir.

Suç Üstü Halinde Yakalanan Kişinin Hakları

Bir kişi suçüstü durumunda yakalanmış olsa bile, temel hak ve özgürlükleri saklıdır. Bu kişiye yönelik işlemler de Anayasa ve CMK çerçevesinde yürütülmelidir.

Yakalanan kişinin sahip olduğu başlıca haklar:

1. Gözaltı kararı hâkim kararı olmadan verilemez, ancak suçüstü hâlinde kolluk kuvveti 24 saatlik geçici gözaltı kararı alabilir.

2. Sebebi öğrenme hakkı: Neden yakalandığını bilme ve bu bilgiyi yazılı olarak alma hakkı vardır.

3. Susma hakkı: İfade vermemeyi seçebilir.

4. Avukatla görüşme hakkı: Kişi avukat isteme hakkına sahiptir ve ifade alınmadan önce avukatıyla görüştürülmelidir.

5. Yakınlarına haber verme hakkı: Ailesine, işverenine veya bir yakınına bilgi verilmesini talep edebilir.

6. Sağlık kontrolü hakkı: Gözaltına alınan kişinin sağlık durumu kontrol edilir, rapor düzenlenir.

🔔 Suçüstü yakalama, keyfi uygulamaları haklı çıkarmaz. Müdahale meşru olsa bile, işlem hukuka uygun şekilde yapılmalıdır.

Gözaltı Süreci Nasıl İşler?

Suçüstü hâlinde yakalanan kişi:

• En geç 24 saat içinde hâkim karşısına çıkarılmalıdır (istisna durumlar dışında).

• Savcı, delil durumuna göre gözaltı süresini uzatabilir (en fazla 12 saat daha).

• 48 saat içinde mahkemeye sevk edilmemişse kişi serbest bırakılmalıdır.

Aksi takdirde haksız özgürlük kısıtlaması nedeniyle tazminat davası açma hakkı doğar.

Çocuklar Suçüstü Yakalanırsa

Suça sürüklenen çocuklar için özel prosedürler vardır:

• Gözaltı süresi daha kısadır.

• Mutlaka çocuk birimi devreye girer.

• İfade alınırken hem avukat hem de pedagog bulunur.

• Aileye derhal bilgi verilmelidir.

Suçüstü Yakalamada Avukatın Rolü

Tutuklama veya gözaltı işlemlerinde, özellikle suçüstü durumlarında avukatın sürece erken müdahalesi büyük önem taşır. Bir avukat:

• Hukuki hakların ihlal edilmesini önler,

• İfade sürecinde kişiyi yönlendirir,

• Gereksiz gözaltı uygulamasına itiraz eder.

Kartal merkezli ceza avukatı olarak, suçüstü yakalama durumlarında 7/24 müdahale ve danışmanlık hizmeti sunmaktayız.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Suçüstü yakalama yapan bir kişi tutuklanabilir mi?
Evet, tutuklanabilir. Ancak tutuklama için hâkim kararı gerekir. Öncesinde kişi en fazla 24–48 saat gözaltında tutulabilir.

2. Suçüstü yakalama her suça uygulanır mı?
Hayır. Tutuklama veya gözaltı gerektirmeyen bazı suçlarda doğrudan serbest bırakılma mümkündür.

3. Suçüstü durumunda avukatla görüşmeden ifade vermek zorunlu mu?
Hayır. Susma hakkınızı kullanabilir ve avukatınız gelene kadar ifade vermeyebilirsiniz.

4. Vatandaş suçüstü yakalama yaptıysa ne olur?
Kişi en yakın kolluk birimine derhal teslim edilmelidir. Aksi halde özgürlükten yoksun bırakma suçu oluşabilir.

Ceza Davası Avukatı