Bilişim Hukuku Nedir? Temel Kavramlar ve Tanımlar

Dijitalleşen dünya, yaşam alışkanlıklarımızı kökten değiştirdiği gibi hukuk sistemini de yeni bir boyuta taşımıştır. Artık suçlar sadece sokakta değil, fiber optik kabloların ucundaki sunucularda işlenmekte; ticaret fiziksel mağazalardan e-ticaret platformlarına kaymaktadır. İşte bu noktada, bilginin dijital ortamda paylaşılması, saklanması ve işlenmesiyle ilgili tüm hukuki süreçleri düzenleyen disipline Bilişim Hukuku denir.

İstanbul, özellikle de teknoloji şirketlerinin ve beyaz yakalı nüfusun yoğun olduğu Kartal ve Anadolu Yakası, bilişim uyuşmazlıklarının en sık yaşandığı bölgelerin başında gelmektedir. Bir Kartal bilişim avukatı olarak gözlemimiz; bireylerin ve şirketlerin dijital haklarını yeterince bilmediği ve bu nedenle siber zorbalık, dolandırıcılık veya veri ihlalleri karşısında ciddi mağduriyetler yaşadığı yönündedir. Bilişim hukuku, sadece suçluları cezalandıran değil, aynı zamanda kişilik haklarınızı, ticari itibarınızı ve kişisel verilerinizi koruyan dinamik bir hukuk dalıdır.

Bilişim Hukukunun Kapsamı ve Alt Dalları

Bilişim hukuku, tek bir kanun maddesine sığdırılamayacak kadar geniş bir yelpazeye sahiptir. Temel olarak iki ana başlık altında incelenir:

1. İnternet Hukuku (Siber Hukuk)

İnternet kullanımına ilişkin yasal düzenlemeleri içerir. Web sitelerine erişim engelleme, içerik kaldırma, alan adı uyuşmazlıkları ve sosyal medya düzenlemeleri bu kapsamdadır. 5651 sayılı "İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi" hakkında kanun, bu alanın anayasası niteliğindedir.

2. Bilişim Suçları Hukuku

Teknolojik araçlar kullanılarak işlenen suçları konu alır. Bilgisayar sistemlerine izinsiz girme, verileri yok etme, kredi kartı dolandırıcılığı ve siber taciz gibi eylemler Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında ağır yaptırımlara tabidir.

Türk Ceza Kanunu’nda Bilişim Suçları

Bilişim sistemlerine yönelik saldırılar, TCK’nın "Bilişim Alanında Suçlar" başlığı altında, 243 ile 246. maddeleri arasında özel olarak düzenlenmiştir. Kartal Adliyesi (İstanbul Anadolu Adliyesi) Bilişim Suçları Soruşturma Bürosu’nun en yoğun mesai harcadığı suç tipleri şunlardır:

Bilişim Sistemine Girme (TCK 243)

Bir bilişim sisteminin (bilgisayar, telefon, e-posta hesabı, sosyal medya hesabı) bütününe veya bir kısmına hukuka aykırı olarak girmek veya orada kalmaya devam etmek suçtur.

Örnek: Bir kişinin Facebook veya Instagram şifresini kırarak hesabına girmek, hiçbir şey paylaşılmasa bile bu suçu oluşturur.

Sistemi Engelleme, Bozma, Verileri Yok Etme (TCK 244)

Bir sistemi çalışmaz hale getirmek veya sistemdeki verileri silmek, değiştirmek daha ağır bir suçtur. "Hacker" saldırıları genellikle bu kapsamda değerlendirilir.

Cezası: Bu suçun cezası 1 yıldan 5 yıla kadar hapistir. Eğer bu suç bir banka veya kamu kurumuna karşı işlenirse ceza yarı oranında artırılır.

Banka veya Kredi Kartlarının Kötüye Kullanılması (TCK 245)

Başkasına ait bir banka veya kredi kartını, sahibinin rızası olmadan kullanarak menfaat sağlama eylemidir. Fiziksel kartın çalınması gerekmez; kart bilgilerinin internet üzerinden kullanılması (CC hırsızlığı) da bu suça girer. Cezası 3 yıldan 6 yıla kadar hapis olup, oldukça ağırdır.

Sosyal Medya Hukuku ve Kişilik Hakları

Bilişim hukukunun en çok temas ettiği alanlardan biri sosyal medyadır. "Sanal alemde yapılan sanal kalır" düşüncesi büyük bir yanılgıdır. Sosyal medya üzerinden işlenen suçlar, gerçek hayatta işlenen suçlarla eşdeğer, hatta aleniyet unsuru nedeniyle daha ağır cezalandırılabilen eylemlerdir.

Hakaret ve Tehdit: Twitter (X), Instagram veya Facebook üzerinden bir kişiye hakaret etmek (TCK 125) veya tehdit etmek (TCK 106), hapis cezası gerektiren suçlardır.
Özel Hayatın Gizliliğini İhlal: Bir kişinin izni olmadan fotoğrafını, videosunu veya özel mesajlarını ifşa etmek (TCK 134), ciddi bir suçtur.
Unutulma Hakkı: Bireylerin, internet üzerindeki geçmişe dair olumsuz veya güncelliğini yitirmiş haberlerin/içeriklerin arama motorlarından kaldırılmasını talep etme hakkıdır.

Bilişim Davalarında Delil Tespiti ve Dijital Forensik

Bilişim hukukunda davanın kaderini belirleyen en önemli unsur delildir. Ancak dijital deliller (ekran görüntüleri, log kayıtları, IP adresleri) kolayca değiştirilebilir veya silinebilir niteliktedir. Bu nedenle, bir suçla karşılaşıldığında veya hukuki bir ihtilaf doğduğunda delillerin usulüne uygun toplanması şarttır.

Sadece ekran görüntüsü (screenshot) almak mahkemelerde her zaman kesin delil olarak kabul edilmeyebilir. Delilin "zaman damgası" (Time Stamp) ile mühürlenmesi veya Noter kanalıyla tespit edilmesi gerekebilir. Ayrıca, IP adreslerinin tespiti için Cumhuriyet Savcılığı kanalıyla Servis Sağlayıcılarına (ISS) müzekkere yazılması gerekir. Kartal ve çevresindeki davalarda, uzman adli bilişim bilirkişileri tarafından hazırlanan raporlar, mahkeme heyetinin kararını doğrudan etkilemektedir.

Somut Vaka Analizi: "Phishing" (Oltalama) Yoluyla Dolandırıcılık

Bilişim hukukunun ne kadar hayati olduğunu somut bir örnekle açıklamak, sürecin ciddiyetini anlamak adına önemlidir.

Olay: Kartal’da ikamet eden müvekkilimiz (A.K.), telefonuna gelen "Bankadan arıyoruz, hesabınızda şüpheli işlem var" aramasına inanarak, kendisine gönderilen sahte linke tıklamış ve şifrelerini girmiştir. Dakikalar içinde hesabından 240.000 TL başka bir hesaba aktarılmıştır.

Hukuki Süreç:

Anında Müdahale: Vakit kaybedilmeden bankaya "hesaba bloke konulması" talimatı verilmiş ve eş zamanlı olarak İstanbul Anadolu Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunulmuştur.
Delil Tespiti: IP adresleri ve paranın aktarıldığı "money mule" (para kuryesi) hesapları tespit edilmiştir.
Dava: Dolandırıcılar hakkında "Nitelikli Dolandırıcılık" (TCK 158/1-f) suçundan Ağır Ceza Mahkemesi’nde dava açılmıştır. Ayrıca bankanın güvenlik zafiyeti (çift faktörlü doğrulama eksikliği) nedeniyle Tüketici Mahkemesi’nde tazminat davası açılmıştır.

Sonuç: Bankanın güvenlik sistemindeki açığı ispatlamamız sayesinde, çalınan tutarın %80'i bankadan tazmin edilmiş, failleri yakalanarak ceza almaları sağlanmıştır. Bu vaka, bilişim hukukunda hızın ve uzmanlığın sermayeyi nasıl koruduğunu göstermektedir.

KVKK ve Veri Güvenliği

Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK), bilişim hukukunun ayrılmaz bir parçasıdır. Şirketlerin, müşterilerine ait verileri (telefon, kimlik no, adres vb.) nasıl saklayacağı, kimlerle paylaşabileceği katı kurallara bağlanmıştır. Veri ihlali yapan şirketlere Kurul tarafından milyonlarca lirayı bulan idari para cezaları kesilmektedir.

Sadece şirketler değil, bireyler de başkasının verisini izinsiz paylaşarak (örneğin bir Whatsapp grubundaki telefon numaralarını başkasına vermek) TCK 136 "Verileri Hukuka Aykırı Olarak Verme veya Ele Geçirme" suçunu işleyebilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Sosyal medyadan bana hakaret edildi, ne yapmalıyım? Öncelikle içeriğin silinme ihtimaline karşı ekran görüntüsü alınmalı ve URL adresi kaydedilmelidir. Mümkünse Noter tespiti yaptırılmalıdır. Ardından savcılığa suç duyurusunda bulunarak failin IP adresi üzerinden tespitini talep edebilirsiniz.

Fake (sahte) hesaptan yapılan hakaretler bulunur mu? Evet, bulunabilir. Savcılık makamı, ilgili sosyal medya platformundan (Facebook, Instagram vb.) IP log kayıtlarını talep eder. Eğer fail VPN kullanmamışsa veya dijital iz bırakmışsa kimliği tespit edilir.

İnternetten aldığım ürünü iade edebilir miyim? Evet, Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği gereği, internetten alınan ürünlerde 14 gün içinde hiçbir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin cayma (iade) hakkınız vardır.

Whatsapp konuşmaları mahkemede delil olur mu? Hukuka uygun elde edilmiş Whatsapp yazışmaları, Yargıtay kararları uyarınca takdiri delil olarak kabul edilmektedir. Ancak konuşmaların tahrif edilmemiş olması ve bilirkişi tarafından doğrulanması gerekebilir.

Eşim telefonuma casus yazılım yüklemiş, suç mu? Evet, suçtur. Eşler arasında bile olsa, bir kişinin telefonuna gizlice casus yazılım yüklemek özel hayatın gizliliğini ihlal ve bilişim sistemine girme suçlarını oluşturur. Bu yolla elde edilen deliller boşanma davasında kullanılamaz ve cezai yaptırım doğurur.

Kripto para dolandırıcılığında paramı geri alabilir miyim? Süreç zordur ancak imkansız değildir. Paranın transfer edildiği borsa (Exchange) Türkiye'de ise veya işbirliği yapan bir yabancı borsa ise, savcılık kararıyla hesaba bloke konulabilir. "Cold wallet" (soğuk cüzdan) transferlerinde ise teknik takip gerekir.

İnternetteki haberimi sildirebilir miyim? Kişilik haklarınızı ihlal eden veya gerçek dışı olan haberler için Sulh Ceza Hakimliği'ne başvurarak erişim engelleme kararı aldırabilirsiniz. Ayrıca "Unutulma Hakkı" kapsamında arama motorlarından indekslerin kaldırılması da mümkündür.

Bilişim hukuku, klavyenin ucundaki haklarınızı koruyan kalkandır. Dijital dünyada atılan her adım, arkasında silinmesi zor izler bırakır. İster bir siber suçun mağduru olun, ister şirketinizin verilerini korumak isteyin, ya da internetteki itibarınızı yönetmek zorunda kalın; süreç teknik bilgi ve hukuki yetkinlik gerektirir.

Özellikle bilişim suçlarında, delillerin kaybolma hızı saniyelerle ölçüldüğünden, bir uzmana başvurmakta geç kalmak telafisi imkansız sonuçlar doğurabilir. Kartal ve İstanbul genelindeki tüm bilişim uyuşmazlıklarınızda, güncel teknolojik gelişmeleri takip eden hukuki yaklaşımımızla yanınızdayız.

Kartal Avukat olarak, dijital dünyadaki haklarınızı savunmak, siber zorbalıkla mücadele etmek ve hukuki süreçlerinizi yönetmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Kartal Bilişim Avukatı