Bilişim Suçlarında Şikayet Süresi ve Zaman Aşımı

Bilişim Suçlarında Şikayet Süresi ve Dava Zamanaşımı

Dijital dünyanın hızı, hukuk sisteminin işleyişiyle her zaman paralel gitmeyebilir. Bir siber saldırı saniyeler içinde gerçekleşirken, bunun hukuki takibi ve cezalandırılması yıllar sürebilir. Ancak mağdurlar için en kritik konu, "zaman" faktörüdür. Birçok kişi, internet üzerinden uğradığı bir haksızlığın veya saldırının üzerinden zaman geçtiği için hakkını arayamayacağını düşünür. Oysa ki Türk Ceza Kanunu (TCK), bilişim suçları için oldukça geniş zaman aralıkları ve zamanaşımı süreleri öngörmüştür.

Özellikle İstanbul Anadolu Yakası ve Kartal bölgesinde, ticari ve bireysel dijital kullanımın yoğunluğu nedeniyle siber suç vakaları artış göstermektedir. Bu noktada, takibi şikayete bağlı suçlar ile kamu davası (resen soruşturulan) suçlar arasındaki farkı bilmek, hak kaybı yaşamamanız için hayati önem taşır. Bir tweet yüzünden hakarete uğradığınızda sahip olduğunuz süre ile banka hesabınız boşaltıldığında sahip olduğunuz süre aynı değildir.

Bilişim Suçlarında "Şikayet" ve "İhbar" Ayrımı

Hukukumuzda suçlar soruşturulma usullerine göre ikiye ayrılır. Bu ayrım, zamanaşımı ve başvuru sürelerini doğrudan belirler.

1. Takibi Şikayete Bağlı Bilişim Suçları

Bu suçlarda, mağdur olan kişi şikayetçi olmadığı sürece savcılık kendiliğinden soruşturma başlatmaz. Şikayet, bir dava şartıdır.

Süre: Fiilin ve failin öğrenildiği tarihten itibaren 6 aydır (TCK m. 73).
Hangi Suçları Kapsar?
- Basit hakaret (Sosyal medya üzerinden küfür, aşağılama).
- Özel hayatın gizliliğini ihlal (Bazı halleri).
- Haberleşmenin gizliliğini ihlal (Bazı halleri).
- Sistemi engelleme veya bozma suçunun malvarlığına zarar vermeyen basit halleri (Nadir durumlarda).

Eğer sosyal medyada size hakaret edildiğini öğrendiğiniz tarihten itibaren 6 ay içinde savcılığa veya kolluk kuvvetlerine başvurmazsanız, şikayet hakkınız düşer ve artık ceza davası açılamaz.

2. Resen (Kendiliğinden) Soruşturulan Bilişim Suçları

Bilişim suçlarının büyük çoğunluğu bu kategoridedir. Bu suçlar kamu düzenini bozduğu varsayılan ağır suçlardır. Mağdur şikayetçi olmasa bile, savcılık suçu öğrendiği an soruşturma başlatmak zorundadır. Burada "6 aylık şikayet süresi" yoktur; bunun yerine çok daha uzun olan dava zamanaşımı süreleri geçerlidir.

Hangi Suçları Kapsar?
- Bilişim sistemine girme (Hacking - TCK 243).
- Sistemi bozma, verileri yok etme veya değiştirme (TCK 244).
- Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması (TCK 245).
- Bilişim sistemleri kullanılarak dolandırıcılık (TCK 158/1-f).
- Müstehcenlik ve çocuk pornografisi.

Bilişim Suçlarında Dava Zamanaşımı Süreleri

Resen soruşturulan suçlarda, devletin o suçu cezalandırabilmesi için yasada belirtilen bir üst süre sınırı vardır. Bu süreye "Dava Zamanaşımı" denir. TCK 66. maddeye göre belirlenen bu süreler, suçun ceza üst sınırına göre hesaplanır. Kartal ve çevresindeki davalarda en sık karşılaşılan suç tipleri için zamanaşımı süreleri şöyledir:

Bilişim Sistemine Girme (TCK 243)

Bir web sitesine, e-posta adresine veya sosyal medya hesabına izinsiz girme suçudur.

Zamanaşımı Süresi: 8 Yıl.
Anlamı: Hesabınızın 5 yıl önce hacklendiğini bugün fark ederseniz veya faili bugün tespit ederseniz, hala suç duyurusunda bulunabilirsiniz.

Sistemi Engelleme, Bozma, Verileri Yok Etme (TCK 244)

Verilerin silinmesi, şifrelenmesi (Ransomware) veya sistemin çökertilmesi suçudur.

Zamanaşımı Süresi: 8 Yıl. (Ancak suçun nitelikli hallerinde ve ceza miktarı arttığında bu süre 15 yıla kadar çıkabilir).

Banka veya Kredi Kartlarının Kötüye Kullanılması (TCK 245)

Başkasına ait kart bilgileriyle alışveriş yapma veya para çekme suçudur.

Zamanaşımı Süresi: 15 Yıl.
Bu suçun cezası ağır olduğu için zamanaşımı süresi de uzundur. 10 yıl önceki bir kredi kartı dolandırıcılığı olayı, yeni delillerle aydınlatılabilir.

Nitelikli Dolandırıcılık (TCK 158/1-f)

İnternet sitesi, e-posta veya uygulamalar aracılığıyla kişilerin kandırılarak paralarının alınmasıdır.

Zamanaşımı Süresi: 15 Yıl.
Özellikle kripto para dolandırıcılığı veya sahte alışveriş siteleri mağdurları için bu uzun süre, paranın izini sürmek adına avantaj sağlar.

Şikayet Süresinin Başlangıcı: "Öğrenme" Kriteri

Zamanaşımı ve şikayet sürelerinde en çok karıştırılan husus, sürenin ne zaman işlemeye başladığıdır. TCK'ya göre süre, suçun işlendiği tarihte değil, failin ve fiilin öğrenildiği tarihte başlar.

Örnek Senaryo: Kartal’da yaşayan bir vatandaşın Instagram hesabı 2020 yılında çalınmış olsun. Vatandaş bunu 2024 yılında fark etmiş ve hesabını çalan kişinin kim olduğunu da 2024 yılında öğrenmiş olsun.

Suç tarihi: 2020
Öğrenme tarihi: 2024
Sonuç: Bilişim sistemine girme suçu (TCK 243) resen soruşturulan bir suçtur ve dava zamanaşımı 8 yıldır. Suç 2020’de işlense bile, 2028 yılına kadar dava açılabilir. Mağdurun geç öğrenmesi hakkını kaybettirmez.

Ancak Hakaret gibi şikayete bağlı suçlarda durum hassastır. Faili öğrendiğiniz günden itibaren 6 ay içinde harekete geçmelisiniz. "Ben 3 yıl sonra öğrendim" diyebilirsiniz, ancak mahkeme bu öğrenme iddiasının samimiyetini araştıracaktır.

Ceza Zamanaşımı Nedir?

Dava zamanaşımı, davanın açılması ve sonuçlanması için gereken süredir. Bir de Ceza Zamanaşımı vardır. Bu, mahkeme kararının kesinleşmesinden sonra cezanın infaz edilmesi (hükümlünün hapse girmesi) için geçmesi gereken süredir. Eğer mahkeme kişiye ceza verir ancak kişi yakalanamazsa, belirli bir süre sonra bu ceza ortadan kalkar. Bilişim suçlarında verilen cezanın miktarına göre bu süre 10 yıl ile 30 yıl arasında değişir.

Delillerin Kaybolma Riski ve Hızlı Müdahale

Zamanaşımı süreleri uzun olsa da (8-15 yıl), bilişim hukuku pratiğinde "Süre var, bekleyelim" demek büyük bir hatadır. Çünkü dijital dünyada deliller fiziksel dünya gibi kalıcı değildir.

Log Kayıtları: İnternet Servis Sağlayıcıları (ISS) ve yer sağlayıcılar, trafik verilerini (logları) yasal olarak genellikle 1 yıl saklamak zorundadır. 2 yıl sonra yapacağınız bir şikayette, IP adresini tespit edecek log kayıtları silinmiş olabilir.
Sosyal Medya Verileri: Facebook, Instagram, X (Twitter) gibi platformlar, silinen içerikleri sonsuza kadar saklamaz. Şirket politikaları gereği veriler belirli sürelerde sunuculardan tamamen silinir.

Bu nedenle, bir Kartal Bilişim Avukatı olarak tavsiyemiz; zamanaşımı süresi henüz dolmamış olsa bile, olayın hemen akabinde delil tespiti (noter veya e-tespit yoluyla) yaptırmanız ve savcılığa başvurmanızdır.

Kartal ve Anadolu Adliyesi Uygulaması

İstanbul Anadolu Adliyesi (Kartal Adliyesi), Türkiye'nin en büyük adliyelerinden biri olup, bünyesinde uzmanlaşmış Bilişim Suçları Soruşturma Bürosu barındırır. Bölgedeki soruşturmalar, bilişim konusunda teknik bilgiye sahip Cumhuriyet Savcıları tarafından yürütülür.

Soruşturma aşamasında savcılık şu adımları izler:

Müştekinin (şikayetçinin) ifadesinin alınması.
İlgili web sitesi, banka veya sosyal medya platformuna müzekkere yazılarak IP ve kullanıcı bilgilerinin istenmesi.
Emniyet Siber Suçlarla Mücadele Şubesi'ne teknik inceleme talimatı verilmesi.
Şüphelinin tespiti ve ifadesinin alınması.

Bu süreçte dosyanın takibi, müzekkere cevaplarının kontrolü ve zamanaşımını kesen işlemlerin yapılması (örneğin şüphelinin ifadesinin alınması zamanaşımını keser ve süreyi yeniden başlatır) önemlidir.

Sıkça Sorulan Sorular

Eski bir sosyal medya paylaşımı için dava açabilir miyim? Eğer paylaşım "hakaret" içeriyorsa ve siz bunu yeni gördüyseniz, öğrendiğiniz tarihten itibaren 6 ay içinde şikayet edebilirsiniz. Ancak paylaşım 8 yıldan eskiyse, dava zamanaşımı dolmuş olabilir.

Savcılığa şikayet için avukat tutmak zorunlu mu? Zorunlu değildir, vatandaşlar bireysel olarak da şikayetçi olabilir. Ancak suçun nitelendirilmesi (hangi TCK maddesine girdiği) ve delillerin hukuka uygun sunulması açısından avukat desteği, sonucun lehinize olması için kritiktir.

Şikayetimi geri çekersem ne olur? Şikayete bağlı suçlarda (örn: Hakaret) şikayetten vazgeçerseniz dosya kapanır (Düşme kararı verilir). Ancak resen soruşturulan suçlarda (örn: Hacking, Dolandırıcılık) şikayetten vazgeçseniz bile kamu davası devam eder.

Yurt dışındaki biri bana internetten suç işlerse ne olur? Suçun işlendiği yer veya sonucun gerçekleştiği yer Türkiye ise (siz Türkiye'deyseniz), Türk mahkemeleri yetkilidir. Ancak failin yurt dışında olması, istinabe (adli yardımlaşma) süreçleri nedeniyle yargılamayı uzatabilir.

Siber zorbalıkta yaş sınırı var mı? Ceza ehliyeti 12 yaşında başlar. 12-15 ve 15-18 yaş grubundaki çocukların işlediği bilişim suçlarında, çocuklara özgü yargılama usulleri ve indirimli cezalar uygulanır.

IP adresi tespit edilemezse dosya kapanır mı? Tek delil IP adresi değildir. Ancak failin kimliğine ulaşılmasını sağlayacak başka bir delil (tanık, kamera kaydı, para transferi vb.) yoksa, savcılık "Daimi Arama" kararı vererek dosyayı zamanaşımı süresi dolana kadar açık tutabilir veya takipsizlik verebilir.

Şirket verilerim çalındı, zaman aşımı nedir? Ticari sırların veya müşteri verilerinin çalınması TCK 244 veya TCK 136 kapsamındadır. Bu suçlar şikayete tabi değildir, 8 yıllık dava zamanaşımı süresi vardır.

Bilişim suçlarında "adalet gecikmez" ilkesi, dijital delillerin hassasiyeti nedeniyle daha da önemlidir. Kanun koyucu, siber suçlar için 8 yıldan 15 yıla kadar uzun dava zamanaşımı süreleri belirlemiş olsa da, fiili başarı hızda saklıdır.

Hakaret gibi şikayete bağlı suçlarda 6 aylık hak düşürücü süreyi kaçırmamak, dolandırıcılık veya hacking gibi ağır suçlarda ise deliller silinmeden harekete geçmek gerekir. Unutmayın ki, süresi içinde kullanılmayan bir hak, artık hak olmaktan çıkar.

Zamanaşımı risklerini yönetmeniz ve dijital dünyadaki mağduriyetlerinizi gidermeniz için yanınızdayız. Dosyanızın zamanaşımı durumu ve hukuki yol haritası için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Kartal Bilişim Avukatı