İşçinin İşyerinde Sendikal Faaliyetleri ve Koruma

Kartal ve çevresinde çalışan birçok işçi, sendikal faaliyetlere katılmak istediklerinde işveren baskısı, mobing ya da ayrımcılıkla karşı karşıya kalabilmektedir. Özellikle İstanbul Anadolu Yakası’nda yer alan sanayi ve hizmet sektöründe, sendikal hakların kullanılması çeşitli hukuki ihtilaflara neden olabilmektedir. Bu yazıda, işçinin sendikal faaliyet hakkı, yasal korumaları ve işverenin bu faaliyetleri engellemesi durumunda başvurulabilecek hukuki yollar detaylı olarak ele alınacaktır.

Sendikal Faaliyet Nedir?
Sendikal faaliyet, işçilerin çalışma koşullarını iyileştirmek, toplu iş sözleşmesi yapabilmek ve haklarını korumak amacıyla sendikaya üye olma, sendika faaliyetlerine katılma ve sendikal örgütlenme hakkını ifade eder. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 51. maddesi ve 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu bu hakları güvence altına alır.

İşçinin Sendikal Hakkı Anayasal Bir Güvencedir
İşçilerin sendika kurma, sendikaya üye olma ve sendikal faaliyetlere katılma hakkı, Anayasa’nın 51. maddesi uyarınca temel bir haktır. Bu hak hiçbir şekilde engellenemez ve kısıtlanamaz. İşverenin işçiyi sendika üyesi olduğu için işten çıkarması, maaşını kesmesi ya da görev yerini değiştirmesi hukuka aykırıdır.

Sendika Üyeliği Nedeniyle Ayrımcılık Yasağı
İşverenin, işçiyi sendikaya üye olduğu ya da sendikal faaliyetlere katıldığı için farklı bir muameleye tabi tutması 6356 sayılı Kanun’un 25. maddesi uyarınca açıkça yasaktır. İşçi, bu nedenle uğradığı zararı tazmin etmek için dava açabilir.

İşçinin Sendikal Faaliyet Nedeniyle İşten Çıkarılması
Sendikal nedenle yapılan fesih, geçersiz sayılır. Bu durumda işçi, işe iade davası açma hakkına sahiptir. Mahkeme, feshin sendikal nedene dayandığını tespit ederse işçinin işe iadesine ve işe başlatılmazsa tazminata hükmedilir. Ayrıca bu fesihten dolayı işçiye sendikal tazminat ödenmesine karar verilebilir.

Sendikal Tazminat Nedir?
Sendikal tazminat, işverenin işçiyi sendikal faaliyetleri nedeniyle işten çıkarması halinde, işçiye ödemesi gereken özel bir tazminattır. Bu tazminat işçinin dört aylık brüt ücreti tutarında olabilir ve ayrıca işe iade kararı varsa işe başlatmama tazminatına ek olarak verilir.

Sendikal Faaliyet Nedeniyle Mobing Uygulanırsa Ne Yapılmalı?
İşverenin doğrudan işten çıkarmadan, işçiye mobing uygulayarak sendikal faaliyetleri engellemeye çalışması da hukuka aykırıdır. Bu durumda işçi;

Haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilir.
Manevi tazminat davası açabilir.
İş Kanunu 24. madde kapsamında haklarını kullanabilir.
Sendikal faaliyet nedeniyle yaşanan ayrımcılığı belgelerse, ayrımcılık tazminatı talep edebilir.

İşverenin Baskısına Karşı Delil Toplama
İşverenin baskısı, mobing veya sendikal nedenli ayrımcılığı ispatlamak için aşağıdaki yollarla delil toplanabilir:

Tanık beyanları
Yazışmalar (e-posta, mesaj)
Kamera kayıtları
Görev yeri değişiklik yazıları
Maaş bordrosundaki kesintiler

İşe İade Davasında Sendikal Nedenin İspatı
İşçi, işe iade davası açtığında sendikal nedenin varlığını ispatlamakla yükümlü değildir. İşveren, işten çıkarmanın başka bir nedene dayandığını ispatlamak zorundadır. Aksi durumda fesih geçersiz sayılır.

Toplu İş Sözleşmesi ve Koruma Hükümleri
Toplu iş sözleşmesine taraf olan bir sendikanın üyeleri, işverenin keyfi uygulamalarına karşı daha fazla koruma altındadır. Sendika temsilcileri ve yöneticileri, görev süreleri boyunca ve sonrasında belirli süre boyunca iş güvencesi korumasına sahiptir.

Kartal ve İstanbul Anadolu Yakası'nda Sendikal Uygulamalar
Kartal bölgesi başta olmak üzere İstanbul Anadolu Yakası’nda yer alan işyerlerinde sendikal faaliyetlerin yoğunluğu son yıllarda artmaktadır. Özellikle organize sanayi bölgelerinde faaliyet gösteren işçiler, sendikal örgütlenme süreçlerinde hukuki destek arayışına girmektedir.

Sendika Temsilcilerinin Korunması
Sendika temsilcilerinin görevlerini yürütürken iş güvencesi vardır. İşveren, temsilciyi işten çıkaramaz. Aksi takdirde temsilci işe iade davası açabilir ve sendikal tazminat talep edebilir.

Hukuki Başvuru Süreleri
Sendikal nedenle yapılan fesih sonrası işe iade davası açmak isteyen işçi, fesih bildiriminin kendisine ulaşmasından itibaren bir ay içinde dava açmalıdır. Aksi halde hakkı zamanaşımına uğrar.

Soru - Cevap

İşveren sendika üyesi olduğumu öğrenirse beni işten çıkarabilir mi?
Hayır. Sendikal nedenle yapılan fesih geçersizdir. İşe iade davası açılabilir ve tazminat talep edilebilir.

Sendikaya üye olduğum için görev yerim değiştirildi. Ne yapmalıyım?
Bu durum ayrımcılık teşkil eder. Dava açarak eski göreve dönüş ve tazminat talep edebilirsiniz.

Sendikal faaliyet nedeniyle mobinge uğrarsam hangi haklarım var?
Haklı nedenle işten ayrılabilir, manevi tazminat ve ayrımcılık tazminatı talep edebilirsiniz.

Sendika temsilcisiyim, işveren beni işten çıkarabilir mi?
Hayır. Temsilciler iş güvencesi altındadır. Fesih geçersiz sayılır ve işe iade davası açılabilir.

İşçilerin sendikal faaliyetleri, hem anayasal hem de yasal güvence altındadır. İstanbul Kartal gibi işçi yoğun bölgelerde sendikal hakların ihlali hâlinde, işçilerin başvurabileceği çok sayıda hukuki yol vardır. Sendikal nedenle işten çıkarma, mobing uygulamaları veya baskı unsurlarıyla karşılaşan işçiler, haklarını aramaktan çekinmemeli ve gerekli hukuki süreci zamanında başlatmalıdır.

İş Hukuku Avukatı