İşverenin İşçiye Karşı Borçlarını Yerine Getirmemesi

İşverenin İşçiye Karşı Borçlarını Yerine Getirmemesi

İş hayatında tarafların hak ve yükümlülükleri iş sözleşmesi ile belirlenir. Bu sözleşmelerde yalnızca işçinin yükümlülükleri değil, işverenin de işçiye karşı yerine getirmesi gereken borçları bulunmaktadır. Ancak bazı durumlarda işveren bu yükümlülüklerini ihlal edebilir. Bu gibi hallerde işçinin ne tür haklara sahip olduğu, hangi hukuki yollarla haklarını arayabileceği önem arz eder.

İstanbul’un gelişmekte olan bölgelerinden biri olan Kartal’da da işçi-işveren uyuşmazlıkları sıklıkla karşılaşılan konular arasında yer almaktadır. Özellikle İstanbul Anadolu Yakası’nda çalışanlar, hak kaybı yaşamamak adına işverenin yükümlülüklerini bilmek ve ihlal halinde yasal yolları etkin biçimde kullanmak durumundadır.

İşverenin İşçiye Karşı Başlıca Borçları

İşverenin, iş sözleşmesine ve İş Kanunu’na göre işçiye karşı birtakım borçları vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Ücret ödeme borcu

• İş sağlığı ve güvenliği önlemlerini alma borcu

• İşçiye eşit davranma yükümlülüğü

• İşçinin kişilik haklarına saygı gösterme borcu

• Çalışma koşullarında tek taraflı ağır değişiklik yapmama borcu

• İzin hakkının kullandırılması

• Sigorta primlerinin eksiksiz yatırılması

Yukarıda belirtilen borçlardan bir veya birkaçının ihlali halinde işçinin hakları doğar. Özellikle uzun süreli ücret ödememek, sigorta primlerini yatırmamak ya da ayrımcılık gibi haller işverenin ağır kusurunu ortaya koyabilir.

İşveren Ücret Ödemezse Ne Olur?

İşverenin en temel borçlarından biri ücret ödeme yükümlülüğüdür. Ücret, işçinin geçimini sağlaması açısından hayati öneme sahiptir. Ücretin zamanında ödenmemesi halinde işçi, haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilir. İş Kanunu’nun 24/II-e maddesine göre, işverenin ücreti kanun hükümlerine uygun biçimde ve zamanında ödememesi fesih sebebidir.

İşçi, ücret alacağı için arabuluculuk yolunu kullanabilir. Arabuluculuk süreci sonuçsuz kalırsa iş mahkemesinde alacak davası açabilir. Kartal gibi iş gücünün yoğun olduğu bir bölgede bu tür davalar sıklıkla gündeme gelmektedir.

İşverenin Sosyal Güvenlik Yükümlülüğünü Yerine Getirmemesi

İşverenin işçiyi Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirme ve primlerini yatırma yükümlülüğü vardır. Bu yükümlülüğün ihlali durumunda işçinin emeklilik, sağlık hizmetleri ve iş kazası sigortası gibi hakları zedelenir.

Eğer işveren primleri yatırmıyorsa, işçi SGK’ya şikayette bulunabilir. Aynı zamanda bu durum da haklı nedenle fesih sebebidir. İşçinin açabileceği tazminat davası da gündeme gelebilir.

İşverenin Eşit Davranma Borcunu İhlal Etmesi

İşveren, işyerinde çalışanlara karşı eşit davranmak zorundadır. Cinsiyet, etnik köken, dini inanç, siyasi görüş ya da benzeri sebeplerle ayrımcılık yapmak, hem Anayasa hem de İş Kanunu açısından yasaktır.

Eşit davranma yükümlülüğünün ihlali durumunda işçi, ayrımcılık tazminatı talep edebilir. Ayrıca bu ihlal, işçinin psikolojik baskı altında kalmasına neden oluyorsa mobbing (psikolojik taciz) davası da gündeme gelebilir.

İzin Hakkının Engellenmesi

İşveren, işçiye yıllık ücretli izin, mazeret izni gibi haklarını kullanma konusunda engel olamaz. İzinsiz çalıştırılan işçinin psikolojik ve fiziksel sağlığı olumsuz etkilenir. Bu durum hem tazminat hem de haklı fesih gerekçesi olabilir.

Kartal bölgesinde birçok işyerinde yoğun iş temposu nedeniyle izinler ihlal edilebilmekte ve işçiler bu durumdan olumsuz etkilenmektedir. Böyle bir durumda işçi, önce arabuluculuğa başvurmalı, ardından dava yoluna gitmelidir.

İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliğine Aykırı Davranması

İşveren, işçilerin güvenli bir ortamda çalışmasını sağlamakla yükümlüdür. Gerekli önlemlerin alınmaması, iş kazalarına neden olabilir. Böyle bir durumda hem ceza sorumluluğu hem de maddi/manevi tazminat sorumluluğu doğabilir.

İşçinin Hak Arama Süreci

1. Delil Toplama: Ücret bordroları, yazışmalar, tanık beyanları gibi deliller hazırlanmalıdır.

2. Arabuluculuk Başvurusu: İşçi, ilk olarak zorunlu arabuluculuk başvurusunda bulunmalıdır.

3. Dava Açma: Arabuluculuk sonuçsuz kalırsa, iş mahkemesinde dava açılır. Ücret, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai gibi talepler ileri sürülebilir.

4. Tazminat Talepleri: Ayrımcılık, mobbing veya sözleşmeye aykırılık varsa manevi tazminat da talep edilebilir.

Kartal’da İş Hukuku Uyuşmazlıklarında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Kartal’da çalışan birçok kişi, iş hukuku konusunda yeterli bilgiye sahip olmadan işverenin taleplerine boyun eğmektedir. Oysa işverenin yükümlülüklerine aykırı davranması halinde işçinin birçok yasal hakkı vardır. İstanbul Anadolu Adliyesi'nin Kartal’da yer alması, dava süreçlerini hızlandırma açısından avantaj sağlar.

Sık Sorulan Sorular 

İşveren ücret ödemezse işten ayrılabilir miyim?
Evet. Ücretin zamanında ödenmemesi haklı nedenle fesih sebebidir. İşçi bu durumda kıdem tazminatına hak kazanır.

Sigortasız çalıştırılan işçi ne yapmalı?
SGK’ya şikayet edilerek hizmet tespiti davası açılabilir. Ayrıca iş sözleşmesi feshedilerek tazminat talep edilebilir.

İşverenin eşit davranmaması halinde hangi dava açılır?
Ayrımcılık tazminatı davası açılabilir. Gerekirse mobbing davası da gündeme gelebilir.

İzin hakkı kullandırılmayan işçi dava açabilir mi?
Evet. Yıllık izin kullandırılmaması da işçi için haklı fesih gerekçesidir.

İş Hukuku Avukatı