İşverenin İşçi Üzerinde Psikolojik Baskı Uygulaması

İş hayatında çalışanlar sadece fiziksel değil, aynı zamanda psikolojik olarak da zorlu koşullara maruz kalabilir. Özellikle işverenin çalışan üzerinde sistematik ve kasıtlı olarak baskı kurması, işçiyi yıldırmaya yönelik hareketlerde bulunması, “psikolojik taciz” ya da diğer adıyla “mobbing” olarak adlandırılmaktadır. Bu durum, işçinin hem ruhsal sağlığını hem de iş verimliliğini olumsuz etkiler.

Psikolojik baskının tanınması, kanıtlanması ve hukuki süreçlerinin nasıl işlediği, özellikle Kartal, İstanbul ve Anadolu Yakası gibi büyük şehirlerde faaliyet gösteren çalışanlar için büyük önem arz eder. Bu yazıda, işverenin psikolojik baskı uygulaması halinde işçinin sahip olduğu hakları, dava yollarını ve bu süreçte nasıl hareket edilmesi gerektiğini detaylarıyla ele alıyoruz.

Psikolojik Baskı (Mobbing) Nedir?

Mobbing, işyerinde bir çalışana sistematik, tekrarlayan ve kasıtlı şekilde yapılan aşağılayıcı, dışlayıcı, küçük düşürücü ya da yıldırıcı davranışlardır. Bu davranışlar, çalışanın ruh sağlığını bozmaya ve onu işten ayrılmaya zorlamaya yönelik olabilir.

İşveren tarafından gerçekleştirilen psikolojik baskı örnekleri şunlardır:

Sürekli olarak çalışanın yaptığı işlerin küçümsenmesi
İş tanımının dışında ağır veya anlamsız görevler verilmesi
Toplantılardan veya önemli kararlardan dışlanması
Uygunsuz saatlerde mesaj/telefon ile rahatsız edilmesi
Haksız yere disiplin cezaları verilmesi veya performans düşüklüğü suçlaması

Bu tarz uygulamalar, işverenin işçiyi yıldırma amacı taşıdığını gösterebilir.

İşverenin Psikolojik Baskısı Nasıl Tespit Edilir?

Psikolojik baskının tespiti bazen zor olabilir çünkü çoğu zaman bu baskılar sözlü veya davranışsal olarak uygulanır ve fiziksel bir iz bırakmaz. Bu nedenle delillendirme aşaması kritik öneme sahiptir.

Delil olarak kullanılabilecek unsurlar:

Tanık beyanları (diğer çalışanların ifadeleri)
Yazılı mesajlar, e-postalar
Kamera kayıtları veya işyeri yazışmaları
Psikolog veya psikiyatrist raporları
Not alınan günlük olay kayıtları

İşçi, bu süreçte yaşadığı olayları tarih ve içerik olarak bir günlük şeklinde kaydetmeli, varsa yazılı delilleri muhafaza etmelidir.

Hangi Hukuki Yollara Başvurulabilir?

İşverenin psikolojik baskı uygulaması halinde işçinin başvurabileceği birkaç farklı hukuki yol vardır:

İş Sözleşmesini Haklı Nedenle Fesih
İşçi, baskıya maruz kaldığını ispat edebiliyorsa, iş sözleşmesini 4857 sayılı İş Kanunu'nun 24. maddesi kapsamında haklı nedenle feshedebilir. Bu durumda kıdem tazminatına hak kazanır.
Manevi Tazminat Davası
İşverenin işçiye uyguladığı baskı sonucunda kişilik hakları zedelenmişse, işçi manevi tazminat talep edebilir. Bu dava İş Mahkemesi'nde açılır.
İşveren Hakkında Şikâyet
Psikolojik baskı durumu Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'na şikâyet edilebilir. Müfettişler işyerinde inceleme yapabilir.
İşe İade Davası
Eğer psikolojik baskı nedeniyle işçi haksız yere işten çıkarılmışsa, işe iade davası açma hakkı doğar. Bu dava, fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 30 gün içinde açılmalıdır.
Ceza Soruşturması
Eğer baskılar tehdit, hakaret, şantaj gibi Türk Ceza Kanunu kapsamında suç teşkil eden davranışlar içeriyorsa, savcılığa suç duyurusunda bulunulabilir.

Mobbing Davalarında Zaman Aşımı Süresi

Manevi tazminat davaları için genel zaman aşımı süresi 5 yıldır. Ancak somut olayın niteliğine göre farklı zaman aşımı süreleri de söz konusu olabilir. Bu nedenle mümkün olduğunca hızlı harekete geçmek faydalıdır.

Kartal ve İstanbul Anadolu Yakası’nda Mobbing Davaları

İstanbul’un Anadolu Yakası’nda yer alan Kartal, birçok iş merkezi, hastane, fabrika ve kamu kurumu barındıran önemli bir bölgedir. Bu nedenle Kartal’da çalışan memurlar, özel sektör çalışanları veya sözleşmeli personeller arasında mobbing vakalarıyla karşılaşmak mümkündür.

Kartal’da açılan mobbing davaları, genellikle Kartal Adliyesi bünyesindeki İş Mahkemelerinde görülmektedir. Delil niteliği taşıyan belgelerle birlikte başvuru yapılması davanın başarıyla sonuçlanması açısından büyük önem taşır.

Psikolojik Baskıya Uğrayan İşçinin Hakları

İşyerinde sağlıklı bir çalışma ortamı isteme hakkı
İş sözleşmesini haklı nedenle feshetme hakkı
Kıdem tazminatı alma hakkı
Manevi tazminat talep etme hakkı
Şikâyet mekanizmalarını kullanma hakkı

Tüm bu haklar, Anayasa’da yer alan “çalışma hakkı ve iş güvencesi” ilkeleriyle teminat altına alınmıştır.

Sık Sorulan Sorular

Psikolojik baskıya uğradığımı nasıl ispat edebilirim?
Tanık beyanları, e-postalar, yazışmalar, psikolojik raporlar ve olay kayıtları ile baskı ispat edilebilir.

Psikolojik baskı nedeniyle işten ayrılırsam tazminat alabilir miyim?
Evet. İş Kanunu’nun 24. maddesi kapsamında, işçi haklı nedenle işten ayrılırsa kıdem tazminatı alabilir.

İstanbul Kartal’da psikolojik baskı davası açmak için nereye başvurulur?
İş Mahkemesi yetkilidir. Kartal Adliyesi, bu konuda görevli yargı mercilerindendir.

Mobbing uygulayan işverene ceza verilir mi?
Eğer davranışlar hakaret, tehdit gibi suçlar içeriyorsa, işveren hakkında ceza soruşturması da açılabilir.

Manevi tazminat davası açmak için zaman aşımı süresi nedir?
Genel olarak 5 yıldır. Ancak olayın niteliğine göre farklılık gösterebilir.

İş Hukuku Avukatı