Kişisel Veri İhlali Davaları: Tazminat ve Ceza Hukuku Boyutu

Dijitalleşen dünyada kimlik bilgilerimiz, sağlık verilerimiz, finansal kayıtlarımız ve özel hayatımıza dair detaylar birçok kurum ve kuruluşun veri tabanlarında saklanmaktadır. Ancak bu verilerin güvenliğinin sağlanamaması veya kötü niyetle üçüncü kişilerle paylaşılması, "Kişisel Veri İhlali" kavramını doğurur. Bir hastanenin tahlil sonuçlarınızı başkasına göndermesi, bir e-ticaret sitesinin kredi kartı bilgilerinizi çaldırması veya bir işverenin özlük dosyanızı ifşa etmesi; sadece basit bir hata değil, hukuki ve cezai yaptırımları olan ağır bir ihlaldir.

İstanbul’un Kartal, Maltepe ve Pendik gibi yoğun nüfuslu ilçelerinde, ticari ve sosyal hayatın hızına bağlı olarak veri ihlali vakaları her geçen gün artmaktadır. Mağdurlar genellikle sadece "şikayet etmekle" yetinmekte, ancak uğradıkları manevi zararın tazmini için dava açma hakları olduğunu bilmemektedir. Bir Kartal KVKK Avukatı olarak belirtmeliyiz ki; veri ihlali sadece idari para cezasını değil, mağdurun zenginleşmesini sağlamayacak ölçüde tatmin edici bir tazminatı ve failin hapis cezasını da gerektirir.

Kişisel Veri İhlali Nedir? Hangi Durumlar Dava Konusu Olur?

Kişisel veri ihlali, verilerin korunmasına ilişkin kanunlara aykırı olarak; verilerin yetkisiz kişilerin eline geçmesi, kaybolması, değiştirilmesi veya ifşa edilmesidir.

Dava konusu olabilecek yaygın ihlal örnekleri şunlardır:

Sağlık Verilerinin İfşası: Hastanenin veya doktorun, hastanın hastalığını veya tedavi sürecini, hastanın rızası olmadan işvereniyle veya akrabalarıyla paylaşması.
İşveren İhlalleri: İş yerindeki güvenlik kamerası görüntülerinin veya parmak izi verilerinin yetkisiz kişilerle paylaşılması.
Bankacılık Verileri: Banka personelinin, müşterinin hesap hareketlerini üçüncü kişilere (boşanma aşamasındaki eşe, alacaklılara vb.) sızdırması.
Ticari İletişim: Telefon numarasının izinsiz olarak reklam şirketlerine satılması.
İnternet İfşası: Eski sevgili veya husumetliler tarafından özel fotoğrafların veya telefon numarasının sosyal medyada yayılması.

Hukuki Yol Haritası: Ceza, Tazminat ve İdari Süreç

Kişisel veri ihlaline uğrayan bir mağdurun başvurabileceği üç temel hukuki yol vardır. Bu yollar birbirine engel değildir; aksine birlikte yürütüldüğünde sonuç alma ihtimali artar.

1. Ceza Davası (TCK Kapsamı)

Veri ihlali, Türk Ceza Kanunu'na göre suçtur. Mağdur, Kartal'daki İstanbul Anadolu Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunarak failin cezalandırılmasını isteyebilir.

Verileri Hukuka Aykırı Olarak Verme veya Ele Geçirme (TCK 136): Kişisel verileri başkasına veren, yayan veya ele geçiren kişi 2 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası ile yargılanır.
Nitelikli Haller (TCK 137): Suçun, kamu görevlisi (memur) tarafından veya belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan (doktor, avukat, bankacı) faydalanmak suretiyle işlenmesi halinde ceza yarı oranında artırılır.

2. Tazminat Davası (Hukuk Mahkemesi)

Ceza davası failin hapse girmesini sağlar, ancak mağdurun zararını karşılamaz. Mağdur, kişilik haklarının saldırıya uğraması nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat Davası açabilir.

Maddi Tazminat: Veri ihlali nedeniyle ekonomik bir kayıp yaşanmışsa (Örn: Kimlik bilgileri çalınarak adına kredi çekilmişse) bu zarar talep edilir.
Manevi Tazminat: Veri ihlali nedeniyle duyulan üzüntü, elem, itibar kaybı ve psikolojik yıpranma karşılığında talep edilir. Türk Borçlar Kanunu m. 58 ve KVKK m. 11/1-ğ bendi bu hakkın dayanağıdır.

3. İdari Başvuru (Kişisel Verileri Koruma Kurulu)

Mağdur, veri sorumlusu olan şirketi veya kurumu Kişisel Verileri Koruma Kurulu'na (Ankara) şikayet edebilir. Kurul, ihlal tespit ederse şirkete idari para cezası keser. Bu para devlete ödenir, mağdura verilmez; ancak Kurul'un verdiği "İhlal Kararı", tazminat davasında en güçlü delil olarak kullanılır.

Kişisel Veri İhlali Tazminat Davalarında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Tazminat davasının nerede ve hangi mahkemede açılacağı, failin sıfatına göre değişir. Kartal ve Anadolu Yakası'nda ikamet eden mağdurlar için genel kurallar şöyledir:

Genel Kural (Asliye Hukuk Mahkemesi): Veri sorumlusu özel bir şirket veya şahıs ise (Örn: Market, komşu, özel banka), dava mağdurun ikametgahı olan Kartal'daki (İstanbul Anadolu) Asliye Hukuk Mahkemeleri'nde açılır.
İş İlişkisi Varsa (İş Mahkemesi): İhlali yapan işveren, mağdur işçi ise dava İş Mahkemesi'nde görülür.
Ticari İlişki (Tüketici Mahkemesi): İhlal, bir mal veya hizmet alımı sırasında (Örn: E-ticaret sitesi, telefon operatörü) gerçekleşmişse Tüketici Mahkemesi görevlidir.
İdareye Karşı (İdare Mahkemesi): Veriyi sızdıran bir devlet kurumu (Devlet hastanesi, nüfus müdürlüğü, okul) ise dava İdare Mahkemesi'nde "Tam Yargı Davası" olarak açılır.

Somut Vaka Analizi: Hastane Verilerinin Sızdırılması

Konunun anlaşılması için Anadolu Yakası'nda yaşanan ve emsal niteliğindeki bir olayı inceleyelim.

Olay: Kartal'da özel bir hastanede çalışan hemşire, estetik operasyon geçiren ünlü bir hastanın ameliyat öncesi ve sonrası fotoğraflarını, hastanın rızası olmadan kendi arkadaş grubunda ve sosyal medyada "başarılı operasyon" etiketiyle paylaşmıştır.

Hukuki Süreç:

Ceza Boyutu: Hemşire hakkında TCK 136 (Verileri Yayma) ve TCK 137 (Mesleğin sağladığı kolaylık) gereği suç duyurusunda bulunulmuş; Asliye Ceza Mahkemesi'nde yargılama sonucu hapis cezası almıştır.
İdari Boyut: Hastane yönetimi, veri güvenliğini sağlayamadığı ve çalışanını denetlemediği gerekçesiyle KVKK Kurulu'na şikayet edilmiş; hastaneye 450.000 TL idari para cezası kesilmiştir.
Tazminat Boyutu: Hasta, yaşadığı itibar kaybı ve ağır manevi çöküntü nedeniyle hem hemşireye hem de hastaneye (Müteselsil Sorumluluk) karşı manevi tazminat davası açmıştır. Mahkeme, "özel hayatın gizliliğinin ağır ihlali" gerekçesiyle 150.000 TL manevi tazminata hükmetmiştir.

Tazminat Miktarını Belirleyen Kriterler

Mahkemeler, manevi tazminat miktarını belirlerken şu kriterleri göz önünde bulundurur:

İhlal edilen verinin niteliği (Sağlık ve cinsel hayat verileri daha yüksek tazminat gerektirir).
İhlalin süresi ve yaygınlığı (Veri internete düştü mü, kaç kişi gördü?).
Tarafların ekonomik ve sosyal durumu.
Failin kusur oranı ve mağdurda yarattığı travma.

Amaç, mağduru sebepsiz zenginleştirmek değil; duyduğu manevi acıyı bir nebze olsun dindirmek ve faili caydırmaktır.

Sıkça Sorulan Sorular

Verilerim çalındı, ne kadar sürede dava açabilirim? Tazminat davası açma süresi, faili ve zararı öğrendiğiniz tarihten itibaren 2 yıl, her halde fiilin üzerinden 10 yıldır. Ceza davası zamanaşımı ise 8 yıldır. Hak düşürücü süreleri kaçırmamak önemlidir.

İşverenim e-postalarımı okuyabilir mi? İşveren, önceden bildirimde bulunmak (aydınlatma) ve meşru bir amacı olmak kaydıyla kurumsal e-postaları denetleyebilir. Ancak özel hayata ilişkin yazışmaların ifşa edilmesi veya üçüncü kişilerle paylaşılması suçtur ve tazminat sebebidir.

KVKK Kurulu'na şikayet etmeden dava açabilir miyim? Evet. Kurul şikayeti ile mahkeme süreci birbirinden bağımsızdır. Kurul'u beklemeden doğrudan Asliye Hukuk Mahkemesi'nde tazminat davası açabilirsiniz. Ancak Kurul kararı, elinizi güçlendiren bir delildir.

Hangi delilleri toplamalıyım? Ekran görüntüleri (Noter onaylı olması önerilir), tanık beyanları, ilgili kurumla yapılan yazışmalar, log kayıtları ve savcılık soruşturma dosyası en önemli delillerdir.

Fotoğrafım izinsiz reklamda kullanıldı, ne yapmalıyım? Bu hem KVKK ihlali hem de Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) ihlalidir. Hem maddi (telif bedeli) hem manevi tazminat talep edebilir, ayrıca haksız rekabet hükümleri çerçevesinde işlem yaptırabilirsiniz.

Avukat tutmak zorunlu mu? Zorunlu değildir ancak veri ihlali davaları teknik ispat gerektiren ve Yargıtay içtihatlarının sürekli değiştiği karmaşık davalardır. Hak kaybına uğramamak ve tazminat miktarını doğru belirlemek için uzman bir avukatla çalışmak önerilir.

Kişisel verileriniz, sizin dijital kimliğinizdir ve mülkiyet hakkı kadar kutsaldır. Bir kurumun ihmalkarlığı veya bir kişinin kötü niyeti yüzünden verilerinizin ortalığa saçılması, "kader" veya "teknik hata" olarak geçiştirilemez. Hukukumuz, mağdurlara hem cezai hem de maddi/manevi tatmin sağlayan güçlü silahlar vermiştir.

Özellikle Kartal ve İstanbul Anadolu Yakası'nda, veri ihlali davalarında uzmanlaşmış bir hukuki destek, sürecin lehinize sonuçlanması ve hak ettiğiniz tazminatı almanız için en kritik faktördür.

Kişisel Verilerin Korunması Hukuku (KVKK) alanında; delil tespiti, savcılık şikayeti, Kurul başvurusu ve tazminat davalarının takibi süreçlerinde yanınızdayız. Haklarınızı korumak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Kartal Bilişim Avukatı