Tanığın Dinlenmemesi Ne Anlama Gelir?

Ceza yargılamasında tanık, olayla ilgili doğrudan veya dolaylı olarak bilgi sahibi olan ve mahkeme huzurunda bu bilgileri paylaşabilen kişidir. Tanığın dinlenmesi, adil yargılanmanın en temel unsurlarından biridir. Ancak bazı davalarda tanıklar çağrıldığı hâlde dinlenmeyebilir ya da hiç çağrılmadan dosya sonuçlanabilir.

Bu yazıda “Tanığın dinlenmemesi ne demek?”, “Ne gibi hukuki sonuçları olur?”, “Bu durum bir hak ihlali midir?” gibi önemli sorulara ayrıntılı yanıtlar bulabilirsiniz.

Ceza Yargılamasında Tanığın Rolü Nedir?

Tanık, dava konusu suçla ilgili gözlemine, bilgisine veya duyumuna dayanan beyanlarıyla mahkemeye yardımcı olur. Bu beyanlar sayesinde:

Suçun işlendiğine ya da işlenmediğine dair kanaat oluşur,
Suçun faili veya mağduru belirlenebilir,
Şüpheli veya sanığın lehine ya da aleyhine deliller güçlenebilir.

Bu nedenle tanık beyanları, delil değeri taşıyan önemli unsurlar arasındadır.

Tanığın Dinlenmemesi Ne Demektir?

Bir tanığın dinlenmemesi, şu iki şekilde karşımıza çıkar:

🔸 1. Tanığın Mahkeme Tarafından Hiç Çağrılmaması

Sanık veya müdafii (avukatı), duruşmada tanık dinlenmesini talep etmiş olabilir. Ancak mahkeme bu talebi gerekçesiz olarak reddederse ya da tanık hiç çağrılmazsa adil yargılanma hakkı ihlali doğabilir.

🔸 2. Tanık Çağrıldığı Hâlde Duruşmaya Gelmemiştir

Tanık çağrılmış ama mazeretsiz şekilde duruşmaya gelmemiştir. Mahkeme bu durumda:

Tanığı zorla getirme kararı verebilir,
Veya tanığın ifadesini dosyada mevcutsa (emniyet ifadesi gibi) onunla yetinebilir.

Ancak özellikle lehe tanıklar için bu yaklaşım savunma hakkını zayıflatabilir.

Tanığın Dinlenmemesi Adil Yargılanma Hakkını İhlal Eder mi?

Evet, bazı durumlarda tanığın dinlenmemesi, Anayasa'nın 36. maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkı ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 6. maddesine aykırı kabul edilir. Özellikle:

Tanık beyanı olayın aydınlatılmasında kritikse,
Tanığın dinlenmesi sanığın lehine delil sunabilecekse,
Savunma bu tanığın dinlenmesine bağlı kurulmuşsa,

bu tanığın çağrılmaması veya dinlenmemesi hak ihlali anlamına gelir.

Yargıtay ve AYM Kararlarında Tanığın Dinlenmemesi

Yargıtay, ceza dosyalarında sıkça “lehe tanığın dinlenmemesi” durumunu bozma gerekçesi olarak kullanır. Özellikle sanık savunması ile tanık beyanı çelişiyorsa ve tanık dinlenmemişse, Yargıtay:

"Tanık dinlenmeden hüküm kurulması savunma hakkını kısıtlar."
şeklinde karar verebilir.

Anayasa Mahkemesi ise bireysel başvurularda “tanığın dinlenmemesi” meselesini adil yargılanma hakkının ihlali olarak değerlendirebilir.

Mahkeme Tanığı Neden Dinlemez?

Mahkeme bazı durumlarda tanığı dinlememeyi tercih edebilir:

Tanığın beyanı dosyadaki diğer delillerle aynı doğrultudadır, gereksiz görür.
Tanık daha önce kollukta ya da savcılıkta dinlenmişse ve yeniden çağrılması istenmez.
Tanık adresi bilinmiyorsa ya da tanık yurtdışında ise erişim imkânı sınırlıdır.
Mahkeme, tanığın bilgi vereceğini düşünmez.

Ancak bu gerekçelerin somut ve makul olması gerekir. Aksi hâlde sanık, kararı istinaf veya temyiz yoluyla bozdurabilir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Tanık dinlenmeden ceza verilebilir mi?
Evet, bazı durumlarda verilebilir. Ancak tanık beyanı kritikse ve özellikle sanığın lehineyse, dinlenmeden ceza verilmesi hak ihlali oluşturabilir.

Lehe tanığın dinlenmesi reddedilirse ne yapılmalı?
Mahkemenin bu kararı üst mahkemeye itirazla gündeme getirilebilir. İstinaf veya temyiz sürecinde bozma nedeni olabilir.

Emniyette verdiğim tanık ifadesi yeterli olur mu?
Mahkeme gerekli görürse emniyetteki ifade ile yetinebilir. Ancak yüz yüze sorgulama hakkı açısından bu durum her zaman yeterli sayılmaz.

Tanık duruşmaya gelmiyorsa zorla getirilir mi?
Evet. Ceza Muhakemesi Kanunu'na göre, tanığın mazeretsiz gelmemesi durumunda zorla getirme kararı verilebilir.

Kartal Ceza Avukatı ile Tanık Haklarınız Güvende

Ceza yargılamasında tanıkların dinlenmesi, davanın sonucunu doğrudan etkileyebilecek niteliktedir. Mahkeme sürecinde tanıklarınızın dinlenmesini talep edebilmeniz, bu süreci doğru yönetebilmeniz için alanında uzman bir ceza avukatının rehberliği büyük önem taşır. Kartal merkezli hukuk ofisimiz, tüm ceza davalarında savunma stratejinizi doğru kurarak tanık delillerinizi etkin şekilde sunar.

Ceza Davası Avukatı