Ticari Borçlarda Zaman Aşımı Kaç Yıl?

Ticari hayatta taraflar arasında doğan borç ilişkileri, zamanla ödenmeyebilir ve bu durum alacaklı açısından hak kaybına yol açabilir. Ancak borçların sonsuza kadar takip edilebilir olması hukuken mümkün değildir. Bu noktada “zaman aşımı” kavramı devreye girer. Ticari borçlarda zaman aşımı süresi, alacağın türüne, tarafların durumuna ve ilgili ticari ilişkiye göre değişiklik gösterebilir. Kartal başta olmak üzere İstanbul ve Anadolu Yakası’nda faaliyet gösteren ticaret erbaplarının bu konuda bilgi sahibi olması, haklarını koruyabilmesi açısından büyük önem taşır.

Ticari Borçlarda Zaman Aşımı Ne Demektir?

Zaman aşımı, borçlunun borcunu ifa etmemesi durumunda alacaklının belirli bir süre içinde hukuki yollara başvurmaması halinde, artık dava açma hakkını kaybetmesidir. Bu süre geçtikten sonra borç hukuken sona ermez ancak borcun dava yoluyla tahsili mümkün olmaz. Diğer bir ifadeyle borç “eksik borç” halini alır. Bu nedenle alacaklıların zaman aşımı süresi dolmadan hukuki haklarını kullanmaları gerekmektedir.

Ticari Borçlarda Genel Zaman Aşımı Süresi Kaç Yıldır?

Türk Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre ticari borçlarda zaman aşımı genellikle 5 yıl olarak belirlenmiştir. Ancak bu süre her ticari ilişki için geçerli değildir. Borcun niteliğine göre zaman aşımı süreleri değişebilmektedir. İşte bazı örnekler:

1. Ticari Satım Sözleşmelerinden Doğan Borçlar

Ticaret erbapları arasında yapılan mal ve hizmet satışlarına ilişkin alacaklar için zaman aşımı süresi 5 yıldır. Örneğin, bir toptancıdan alınan ürün bedelinin ödenmemesi durumunda, bu borcun tahsili için 5 yıl içinde dava açılması gerekir.

2. Hizmet ve Eser Sözleşmesinden Doğan Alacaklar

Bir işin yapılması veya bir hizmetin sunulması karşılığında doğan alacaklar da genel olarak 5 yıllık zaman aşımına tabidir.

3. Kira, Taşıma ve Depolama Ücretleri

Ticari nitelikteki taşımacılık, kira veya depolama hizmetlerine ilişkin ücret alacakları da 5 yıllık zaman aşımı süresine tabidir.

4. Çek, Senet ve Faturaya Dayalı Borçlar

Çek: Çekte ibraz süresi ve karşılıksız çıkma tarihi önemlidir. Ancak kambiyo senetlerinden olan çek için zamanaşımı süresi genel olarak 3 yıldır.
Senet (bono): Senetlerde zaman aşımı süresi 3 yıl olarak uygulanır.
Fatura alacakları: Faturaya dayalı alacaklar da, eğer arada sözleşme varsa sözleşmedeki süreye bağlı olarak, aksi takdirde 5 yıl içinde dava konusu edilmelidir.

5. Ticari Sözleşmelerin Sözleşmeye Bağlı Alacakları

Tarafların aralarında yazılı sözleşme yapmaları halinde, bu sözleşmede zamanaşımı süresi açıkça belirtilmişse, bu süre geçerli olur. Ancak bu sürenin kanunda belirtilen asgari sınırların altında olmaması gerekir.

Zaman Aşımı Süresi Nasıl Hesaplanır?

Zaman aşımı süresi, alacağın muaccel (ödeme zamanı gelmiş) olduğu tarihten itibaren işlemeye başlar. Örneğin, ticari faturanın vade tarihi 01.01.2022 ise zaman aşımı süresi bu tarihten itibaren hesaplanır. 5 yıl içinde dava açılmaması durumunda zaman aşımı gerçekleşir.

Zaman Aşımını Kesintiye Uğratan Durumlar

Bazı hallerde zaman aşımı süresi durabilir veya yeniden başlayabilir. Bu haller şunlardır:

Borçlunun borcu kısmen ödemesi
Borcun yazılı şekilde ikrar edilmesi
Alacaklı tarafından icra takibi başlatılması
Taraflar arasında dava açılması

Bu gibi durumlar zaman aşımını keser ve süre yeniden işlemeye başlar.

Zamanaşımı Sonrası Ne Olur?

Ticari borcun zaman aşımına uğraması, alacaklının dava açma hakkını sona erdirir. Ancak borçlunun gönüllü olarak borcu ödemesi mümkündür. Bu ödeme geçerli olur, geri talep edilemez. Zaman aşımına uğrayan borçlar için icra takibi başlatılamaz, dava açılamaz.

Alacaklı Ne Yapmalı?

Kartal’da ya da İstanbul genelinde ticari faaliyet yürüten alacaklıların, borçlarını zaman aşımı süresi dolmadan takip etmeleri gerekir. Alacaklarını tahsil edemeyen işletmelerin zaman kaybetmeden hukuki danışmanlık alarak dava veya icra sürecini başlatmaları önerilir.

Borçlu Ne Yapmalı?

Ticari bir borçla ilgili olarak zaman aşımı süresinin geçtiğini düşünen borçlular, kendilerine karşı açılan davalarda zamanaşımı def’inde bulunabilir. Bu def’i ileri sürmeyen borçlular, zaman aşımına rağmen borcu ödemek zorunda kalabilir.