Türk Vatandaşlarının Yurtdışındaki Miras Davalarında Yetkili Mahkeme

Uluslararası özel hukuk kapsamında en çok karşılaşılan sorunlardan biri, yurt dışında yaşayan veya malvarlığı bulunan Türk vatandaşlarının miras davalarında yetkili mahkemenin hangisi olduğudur. Özellikle Avrupa ülkelerinde yaşayan Türk vatandaşları açısından, miras davaları hem Türkiye’de hem de yabancı ülkelerde açılabilmekte ve bu durum taraflar arasında karmaşık hukuki süreçlere yol açabilmektedir.

Bu yazıda, Türk vatandaşlarının yurtdışındaki miras davalarında hangi mahkemelerin yetkili olduğunu, yetki kurallarının hangi hukuki düzenlemelere dayandığını, uygulamada yaşanan sorunları ve Yargıtay içtihatları ışığında çözümleri detaylı şekilde ele alacağız.

Miras Davalarında Yetkili Mahkemenin Belirlenmesi

Miras davalarında yetki konusu hem miras bırakanın vatandaşlığına, hem de terekenin bulunduğu ülkeye göre değişmektedir. Türk hukukunda yetki kuralları 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) çerçevesinde belirlenir.

MÖHUK’un 43. maddesine göre:

Miras, ölenin milli hukukuna tabidir.
Türkiye’de bulunan taşınmaz mallar bakımından ise Türk hukuku uygulanır.

Dolayısıyla, bir Türk vatandaşının yurtdışında ölmesi halinde, onun mirası kural olarak Türk hukukuna tabi olacaktır. Ancak, miras bırakanın yurtdışında malvarlığı bulunuyorsa, o ülkedeki mahkemeler de yetki iddiasında bulunabilir.

Türkiye’de Yetkili Mahkeme

Türk vatandaşlarının miras davalarında, Türkiye’de yetkili mahkeme genellikle miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesidir. Eğer miras bırakanın Türkiye’de yerleşim yeri yoksa, terekenin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.

Eğer Türkiye’de hiçbir malvarlığı yoksa, bu durumda miras bırakanın nüfus kütüğüne kayıtlı olduğu yer mahkemesi yetkili sayılır. Bu düzenleme, özellikle yurtdışında yaşayan Türk vatandaşlarının mirasçılarının Türkiye’de dava açabilmesine imkan tanır.

Yabancı Ülkelerdeki Yetkili Mahkemeler

Bir Türk vatandaşının malvarlığı yurtdışında bulunuyorsa, o ülkenin yerel hukuk kuralları devreye girer. Örneğin:

Almanya’da bulunan bir taşınmaz mal için Almanya’daki mahkemeler yetkilidir.
Fransa’da banka hesabı bulunan bir Türk vatandaşının ölümü halinde, Fransa mahkemeleri sürece dahil olur.

Böylece aynı miras için hem Türkiye’de hem de yabancı ülkelerde davalar açılabilir. Bu durum, mirasçılar arasında uzun yıllar sürebilen karmaşık davalara yol açmaktadır.

Çifte Yetki ve Uygulamadaki Sorunlar

Uluslararası miras davalarında en sık rastlanan sorunlardan biri çifte yetki sorunudur. Yani hem Türk mahkemeleri hem de yabancı ülke mahkemeleri kendilerini yetkili görebilir. Bu durumda, verilen kararların diğer ülkelerde geçerliliği tanıma ve tenfiz davalarına bağlıdır.

Örneğin, Almanya’da verilen bir miras paylaşım kararı Türkiye’de doğrudan geçerli olmaz. Bu kararın Türkiye’de hüküm doğurabilmesi için tanıma veya tenfiz davası açılması gerekir.

Miras Davalarında Hangi Hukuk Uygulanır?

Yetki sorununun yanı sıra, hangi ülke hukukunun uygulanacağı da önemlidir. Türk vatandaşı ölen bir kişinin mirası kural olarak Türk hukukuna tabidir. Ancak:

Yabancı ülkede bulunan taşınmaz mallar için o ülkenin hukuku uygulanır.
Yabancı ülkede bulunan taşınır mallar bakımından genellikle ölenin milli hukuku (Türk hukuku) uygulanır.

Dolayısıyla, bir Türk vatandaşının Almanya’da evi, Fransa’da banka hesabı, Türkiye’de arsası varsa; her bir malvarlığı için farklı hukuk kuralları devreye girebilir.

Yargıtay Kararlarında Uygulama

Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre:

Türkiye’de bulunan taşınmazlar için yalnızca Türk mahkemeleri yetkilidir.
Yabancı ülkelerdeki taşınmazlar için Türk mahkemeleri karar veremez, o ülkenin mahkemeleri yetkilidir.
Yabancı mahkemelerin kararlarının Türkiye’de geçerli olabilmesi için tanıma ve tenfiz davaları açılmalıdır.

Uygulamada Karşılaşılan Örnekler

Almanya’da vefat eden Türk vatandaşı:
Almanya’daki taşınmazlar Almanya hukukuna göre paylaşılır. Türkiye’deki mallar için ise Türk mahkemeleri yetkilidir.
Fransa’da yaşayan Türk vatandaşının Türkiye’de arsası:
Fransa’da dava açılsa dahi Türkiye’deki arsa için yalnızca Türk mahkemeleri karar verebilir.
ABD’de banka hesabı bulunan Türk vatandaşı:
Banka hesapları taşınır mal sayıldığından, kural olarak Türk hukukuna göre paylaşılır. Ancak ABD’de yetki iddiası olabilir.

Sık Sorulan Sorular

1. Yurt dışında açılan miras davası Türkiye’de geçerli olur mu?
Hayır. Yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de geçerli olması için tanıma ve tenfiz davası açılması gerekir.

2. Yurt dışında taşınmazı olan Türk vatandaşının mirası hangi hukukla paylaşılır?
Taşınmaz mallar, bulundukları ülkenin hukukuna göre paylaşılır.

3. Türkiye’de hiç malı olmayan bir Türk vatandaşının mirası için Türkiye’de dava açılabilir mi?
Evet. Bu durumda miras bırakanın nüfusa kayıtlı olduğu yer mahkemesi yetkilidir.

4. Çifte vatandaşlık miras davalarında farklılık yaratır mı?
Evet. Kişinin milli hukukunun belirlenmesinde çifte vatandaşlık önemli olabilir. Türk vatandaşı olan kişiler için Türk hukuku uygulanır.

5. Yabancı bir ülkede mirasçı olarak hakkımı nasıl alabilirim?
Bulunduğunuz ülkede dava açmanız gerekir. Türkiye’de verilen karar tek başına o ülkede geçerli olmayacaktır.

Türk vatandaşlarının yurtdışındaki miras davaları, hem yetki hem de uygulanacak hukuk açısından karmaşık süreçler içerir. Hem Türkiye’de hem de yabancı ülkede davalar açılabilmekte, kararların geçerliliği için tanıma ve tenfiz süreçleri gerekebilmektedir.

Bu nedenle, uluslararası miras davalarında uzman bir avukattan destek alınması büyük önem taşır.

Kartal Uluslararası Dava Avukatı