Uluslararası Ticaret Hukukunda Sözleşmelerin Hukuki Geçerliliği

Uluslararası ticaret, ülkeler arasında yapılan mal ve hizmet alışverişini düzenleyen karmaşık bir hukuk alanıdır. Bu süreçte en önemli unsurlardan biri, taraflar arasında yapılan sözleşmelerin hukuki geçerliliğidir. Zira geçersiz veya hatalı düzenlenen sözleşmeler, ticari ilişkilerde ciddi maddi kayıplara ve uzun süren hukuki uyuşmazlıklara yol açabilir.

Uluslararası Ticari Sözleşmenin Tanımı

Uluslararası ticari sözleşme, farklı ülkelerde faaliyet gösteren taraflar arasında yapılan ve ticari nitelikteki hak ve borçları düzenleyen anlaşmadır. Bu sözleşmeler genellikle satış, hizmet, distribütörlük, lisans, taşımacılık, franchising veya yatırım gibi konuları kapsar.

Sözleşmenin Hukuki Geçerliliği İçin Temel Şartlar

Bir uluslararası ticari sözleşmenin geçerli sayılabilmesi için bazı temel unsurların bulunması gerekir:

Tarafların Ehliyeti: Tarafların sözleşme yapma ehliyetine sahip olması gerekir. Şirketler açısından bu, temsil yetkisinin doğru kişi tarafından kullanılması anlamına gelir.
Sözleşme Konusunun Belirli ve Mümkün Olması: Sözleşme konusu açık, somut ve uygulanabilir olmalıdır.
İrade Uyumu: Taraflar, sözleşmenin hükümlerini özgür iradeleriyle kabul etmelidir. Baskı veya yanıltma durumları geçerliliği zedeler.
Şekil Şartı: Bazı uluslararası sözleşmeler yazılı şekilde yapılmadığında geçersiz sayılabilir. Özellikle satış, lisans ve yatırım sözleşmelerinde bu önemlidir.

Uygulanacak Hukuk ve Yetkili Mahkeme Seçimi

Uluslararası sözleşmelerin en kritik bölümlerinden biri, uygulanacak hukuk ve yetkili mahkeme seçimidir. Taraflar genellikle kendi ülke hukukunun uygulanmasını ister; ancak bu durum her zaman tarafsız değildir.

Uygulanacak Hukuk: Taraflar sözleşmede hangi ülke hukukunun uygulanacağını açıkça belirtmelidir. Aksi halde, uyuşmazlık durumunda Roma I Tüzüğü veya Milletlerarası Özel Hukuk (MÖHUK) kuralları devreye girer.
Yetkili Mahkeme / Tahkim: Uluslararası ticari sözleşmelerde taraflar, genellikle tahkim yolunu tercih eder. Bu, süreci hızlandırır ve tarafsız bir çözüm sunar.

Uluslararası Standartlar ve Kurumlar

Uluslararası ticarette sözleşme geçerliliğini etkileyen bazı uluslararası düzenlemeler vardır:

CISG (Viyana Satım Sözleşmesi): Uluslararası mal satış sözleşmeleri için geçerlidir.
UNIDROIT İlkeleri: Uluslararası sözleşme hukukuna rehberlik eder.
ICC (Uluslararası Ticaret Odası) kuralları, özellikle tahkim ve teslim şartları (Incoterms) bakımından yol göstericidir.

Geçersizlik Sebepleri

Uluslararası ticari sözleşmeler şu durumlarda geçersiz sayılabilir:

Taraflardan birinin sözleşme yapma yetkisinin olmaması
Sözleşmenin konusu yasa dışı veya ahlaka aykırı olması
Yanıltma, tehdit veya hileyle imzalatılması
Yazılı şekil şartının yerine getirilmemesi

Hukuki Danışmanlık ve Risk Yönetimi

Uluslararası ticari sözleşmelerin hazırlanması ve incelenmesi aşamasında, uluslararası ticaret hukuku alanında uzman bir avukatın desteği büyük önem taşır.
Bu sayede, olası uyuşmazlıklar önceden önlenebilir, sözleşme şartları her iki tarafın da menfaatini koruyacak şekilde dengelenebilir.

Sık Sorulan Sorular

Uluslararası ticari sözleşmelerde hangi hukuk geçerlidir?
Taraflar sözleşmede açıkça bir hukuk seçimi yapmışsa, o ülkenin hukuk kuralları uygulanır. Seçim yapılmamışsa MÖHUK veya Roma I Tüzüğü’ne göre belirlenir.

Tahkim mi, devlet mahkemesi mi daha avantajlıdır?
Tahkim süreci genellikle daha hızlı, gizli ve uzman hakemlerce yürütüldüğü için uluslararası uyuşmazlıklarda daha çok tercih edilir.

CISG her uluslararası satış sözleşmesinde geçerli midir?
Hayır, yalnızca taraf ülkeler arasında yapılan sözleşmelerde ve taraflar aksi kararlaştırmadıkça geçerlidir.

Sözleşme dili olarak İngilizce seçilmesi zorunlu mudur?
Hayır, ancak tarafların ortak anlayış sağlayacağı bir dilin seçilmesi önerilir. İngilizce genellikle uluslararası ticarette standart dildir.

Kartal Uluslararası Dava Avukatı