İşçinin Haklı Fesih Nedenleri Nelerdir?

İş sözleşmesi, hem işverenin hem de işçinin karşılıklı yükümlülüklerini belirleyen bir sözleşmedir. Ancak bazı durumlarda işçi, sözleşmesini derhal ve tazminat haklarını saklı tutarak feshedebilir. Bu hak, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinde düzenlenmiştir. İşçinin haklı nedenle fesih hakkını kullanması için çeşitli sağlık, ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık veya zorlayıcı sebeplerin bulunması gerekir.

Sağlık Sebepleri

İşçi, aşağıdaki sağlık sebeplerine dayanarak iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir:

İşin yürütülmesinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşamı için tehlike oluşması
İşverenin, işçinin sürekli olarak doğrudan temas halinde olduğu bir başka çalışanın bulaşıcı hastalığı veya işin niteliğinden kaynaklanan bir rahatsızlığının olması

Bu gibi sağlık risklerinin varlığı, işçiye derhal fesih hakkı tanır.

Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Aykırı Davranışlar

İşçinin haklı fesih sebeplerinin en yaygın olanlarından biri işverenin aşağıdaki davranışlarıdır:

İşverenin işçiyi aldatması veya işe girerken gerekli nitelikler veya koşullar hakkında yanlış bilgi vermesi
İşverenin işçiye veya aile bireylerine hakaret etmesi, iftira atması, tehditte bulunması
Cinsel taciz, mobbing, fiziksel saldırı gibi onur kırıcı davranışlar
İşverenin işçiyi bir suça teşvik etmesi veya yasa dışı işlere zorlaması
Ücretin zamanında ödenmemesi veya eksik ödenmesi
Fazla mesai ücretlerinin ödenmemesi
Yıllık izin hakkının kullandırılmaması
Sosyal güvenlik primlerinin yatırılmaması

Bu tür durumlar işverenin yükümlülüklerini ihlal ettiğini gösterir ve işçi bu ihlaller karşısında tazminat hakkı ile birlikte iş akdini feshedebilir.

Zorlayıcı Sebepler

İşçinin çalıştığı işyerinde işin yapılmasını engelleyen bir zorlayıcı sebebin ortaya çıkması, işçiye fesih hakkı verir. Örneğin:

Doğal afetler (deprem, sel, yangın vb.)
Uzun süreli ulaşım imkânsızlığı
Kamu otoritesi tarafından uygulanan kısıtlamalar

Bu gibi dışsal ve öngörülemeyen durumlarda işçi sözleşmesini sonlandırabilir.

Ücretin Ödenmemesi Özel Bir Sebeptir

Ücretin ödenmemesi, tek başına haklı fesih sebebidir. Ücretin sürekli olarak geç yatırılması, ücrette eksiklik yapılması ya da hiç ödenmemesi, işçi açısından ciddi mağduriyet yaratır. Bu durumda işçi, yazılı olarak ihtar çektikten sonra iş akdini haklı nedenle feshedebilir.

İşçinin Haklı Fesih Süreci Nasıl Olmalı?

Sebep Açıkça Belirtilmeli: Fesih bildirimi yazılı olarak yapılmalı ve gerekçeler açıkça belirtilmelidir.
Deliller Toplanmalı: Mobing, hakaret, ücret ödememe gibi durumlarda delil (mesajlar, tanıklar, banka dekontları vb.) toplanmalıdır.
Fesih Bildirimi Yazılı Olmalı: Yazılı yapılmayan fesih işlemi geçersiz sayılabilir.
Fesih Bildirim Süresi Yoktur: Haklı nedenle fesihte ihbar süresi aranmaz. İşçi, derhal işten ayrılabilir.
Tazminat Hakkı Vardır: İşçi, kıdem tazminatı başta olmak üzere ödenmemiş tüm haklarını talep edebilir.

Sık Sorulan Sorular

Soru: İşçi, haklı nedenle işten ayrıldığında tazminat alabilir mi?
Cevap: Evet. İşçi haklı nedenle fesih yaparsa kıdem tazminatına hak kazanır. Ancak ihbar tazminatı talep edemez.

Soru: Mobbing nedeniyle iş bırakmak haklı fesih sayılır mı?
Cevap: Evet. Mobbing, ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık teşkil eder ve delillerle ispatlanırsa işçiye haklı fesih hakkı verir.

Soru: Ücretim sürekli geç yatırılıyor, işten ayrılabilir miyim?
Cevap: Evet. Sürekli geç ücret ödemesi, işçiye haklı nedenle fesih hakkı tanır.

Soru: Haklı fesih yaparken noter ihtarı şart mı?
Cevap: Zorunlu değil ama yazılı ve ispatlanabilir bir fesih bildirimi yapılması, ileride doğabilecek davalarda güçlü delil oluşturur.

Soru: Haklı nedenle işten ayrıldıktan sonra nereye başvurmalıyım?
Cevap: İşçi arabuluculuk başvurusu yaparak alacaklarını talep edebilir. Arabuluculukta anlaşma sağlanmazsa iş mahkemesine dava açabilir.

İş Hukuku Avukatı