İşten Çıkarılmadan Önce İmzalatılan Belgeler Nelerdir?

İşten çıkarılma sürecinde, işverenlerin çalışana bazı belgeleri imzalatmak istemesi oldukça yaygındır. Bu belgeler, kimi zaman işverenin hukuki sorumluluğunu azaltmak amacıyla düzenlenmiş olabilir. Çalışan açısından ise bu belgeler, işçilik alacaklarının kaybı anlamına gelebilir. Bu nedenle, işten çıkarılmadan önce imzalatılan belgeler konusunda bilinçli olunması büyük önem taşır.

İşverenin Sıklıkla İmzalattığı Belgeler

İstifa Dilekçesi: İşten kendi isteğiyle ayrıldığına dair belge. İşveren, tazminat yükümlülüğünden kurtulmak için çalışanı istifa etmiş gibi göstermek isteyebilir.
İbraname: Tüm hakların ödendiğine dair belge. Geçerli olması için belirli şartları taşıması gerekir.
Kıdem ve İhbar Tazminatının Alındığına Dair Belge: Çalışanın bu tazminatları aldığına dair yazılı beyanı.
Toplu Protokoller veya Feragatnameler: Haklardan vazgeçildiğini belirten belgeler.

İstifa Dilekçesi İmzalatılırsa Ne Olur?

Bir çalışan, baskı veya zorlama altında istifa dilekçesi imzalarsa bu hukuken geçerli sayılmaz. Mahkemeye başvurulması hâlinde, istifanın irade dışı olduğu ispat edilirse, işten çıkarılma geçerli fesih sayılır ve tazminat hakları korunur.

İbraname Nedir? Geçerli Olması İçin Şartlar Nelerdir?

İbraname, işverenin tüm borçlarını ödediğine ve çalışanın bu borçları kabul ettiğine dair belgedir. Ancak geçerli sayılabilmesi için:

İş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren en az bir ay sonra düzenlenmiş olması gerekir.
Belirli bir alacağa yönelik ve açık şekilde düzenlenmiş olmalıdır.
Ödeme banka yoluyla yapılmış olmalıdır.
İbraname baskı altında imzalanmışsa geçersizdir.

Haklardan Feragat Belgesi Geçerli midir?

İş Kanunu’na göre, çalışanın gelecekteki haklarından feragat etmesi geçersizdir. Yani çalışan, iş akdi devam ederken ya da sona erdiğinde tazminat gibi haklardan feragat ettiğine dair belge imzalamış olsa bile bu belge geçersizdir.

İşten Çıkarılmadan Önce İmza Atmadan Önce Nelere Dikkat Edilmeli?

Belgeleri okumadan imzalamayın.
Zorlanarak imzaladığınız belgeler hakkında not düşerek imzalayın (örneğin: “Baskı altında imzalanmıştır”).
Mümkünse belgeyi imzalamadan önce fotoğrafını çekin veya fotokopisini alın.
Tüm ödemelerin banka kanalıyla yapılmasını talep edin.
Belge imzalanması istenirse bir avukata danışın.

Hak Kaybına Uğramamak İçin Yapılması Gerekenler

İmzalanan belgelerin hukuki niteliği iyi analiz edilmelidir.
İstifa etmiş gibi gösterilme girişimlerine karşı dikkatli olunmalıdır.
İşverenin "bunu imzalamazsanız maaşınızı alamazsınız" gibi söylemleri hukuken geçersizdir.
Baskıyla imzalanan belgeler için iş mahkemelerinde dava açılarak geçersizlikleri ileri sürülebilir.

Sık Sorulan Sorular

İstifa dilekçesi imzaladıktan sonra dava açabilir miyim?
Evet. İstifanın irade dışı olduğunu ispatlayarak işe iade veya tazminat davası açabilirsiniz.

İbraname imzaladım ama tazminatım ödenmedi, ne yapabilirim?
İbranamenin geçersizliği iddia edilerek işçilik alacakları için dava açabilirsiniz.

Haklarımı aldığımı söyleyen belgeyi zorla imzalattılar, geçerli mi?
Hayır. Zorla veya baskı altında imzalanan belgeler geçersiz sayılır.

İşveren işten çıkarmadan önce belgeleri imzalatabilir mi?
Evet, ama imzalanan belgenin geçerli olması için hukuki şartlara uygun olması gerekir.

Dikkatli Olunmalı ve Gerekirse Hukuki Destek Alınmalı

İşten çıkarılmadan önce imzalanan belgeler, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırma amacını taşıyabilir. Ancak bu belgelerin çoğu zaman hukuken geçerli olabilmesi belirli şartlara bağlıdır. Baskı altında ya da bilgi verilmeden imzalanan belgeler geçersizdir. Bu nedenle, çalışanların bu süreçte dikkatli olmaları ve gerekirse bir hukuk uzmanından destek almaları, hak kayıplarının önüne geçilmesini sağlar.

İş Hukuku Avukatı