İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği İhlallerinde Hukuki Yaptırımlar

İş Güvenliği Sadece Yükümlülük Değil, Yasal Zorunluluktur

Türkiye’de iş kazalarının ve meslek hastalıklarının büyük çoğunluğu, işverenin iş sağlığı ve güvenliği yükümlülüklerini ihlal etmesinden kaynaklanır. İş Kanunu, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 Sayılı Kanun) ve Türk Ceza Kanunu’na göre işverenin bu yükümlülüklere uymaması hem idari, hukuki hem de cezai yaptırımlar doğurur.

📌 İşverenin bu konudaki ihmali, iş kazası durumunda tazminat sorumluluğuna ve bazı durumlarda hapis cezasına kadar giden sonuçlara yol açabilir.

İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Kapsamındaki Temel Yükümlülükleri

İşverenin başlıca yükümlülükleri şunlardır:

Risk değerlendirmesi yapmak
İşçilere gerekli iş sağlığı eğitimi vermek
Kişisel koruyucu donanım sağlamak
Ortam gözetimi ve düzenli denetim yapmak
Acil durum planlarını oluşturmak
İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmek

Bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde işveren hem SGK nezdinde sorumlu tutulur hem de iş mahkemelerinde dava konusu olur.

Hukuki Yaptırımların Türleri Nelerdir?

1. İdari Para Cezaları

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, iş sağlığı ve güvenliği yükümlülüklerine uymayan işverene binlerce TL’ye varan idari para cezaları uygular. Bu cezalar, işyerinin büyüklüğüne ve ihlalin tekrarına göre artar.

2. Tazminat Davaları

İş kazası ya da meslek hastalığı yaşanması halinde işveren aleyhine;

Maddi tazminat
Manevi tazminat
Destekten yoksun kalma tazminatı (ölüm halinde)

davalı olarak açılabilir.

3. Ceza Sorumluluğu

Ağır ihmal sonucu meydana gelen kazalarda işveren hakkında taksirle yaralama veya ölüme sebebiyet verme suçlarından Türk Ceza Kanunu uyarınca hapis cezası dahi uygulanabilir.

🛑 Özellikle büyük şehirlerde, İstanbul gibi sanayi ve inşaat yoğunluğu yüksek alanlarda işverenlerin cezai sorumlulukları sıkça gündeme gelmektedir.

İş Kazası Olduğunda Sorumluluk Nasıl Belirlenir?

Kazanın ardından SGK ve müfettişler tarafından inceleme yapılır. İşverenin yükümlülüklerini yerine getirip getirmediği detaylı olarak araştırılır. Eğer;

Risk değerlendirmesi yapılmamışsa
Eğitim ve koruyucu ekipman eksikse
Denetim yoksa
Raporlar sahte ya da eksikse

📍 İşverenin kusur oranı yüksek çıkar ve bu durum mahkemelerde tazminat miktarını doğrudan etkiler.

İstanbul ve Kartal Bölgesinde Uygulamalar 📍

İstanbul gibi büyükşehirlerde; Kartal, Tuzla, Pendik gibi iş yoğunluğu fazla olan ilçelerde iş güvenliği ihmalleri nedeniyle açılan davalarda, İstanbul Anadolu Adliyesi İş Mahkemeleri sıklıkla işverenleri kusurlu bulmakta ve tazminata hükmetmektedir.

İşverenin, sadece yükümlülükleri yerine getirmiş görünmesi değil, bunları etkin şekilde uygulamış olması da hukuken gereklidir. Uygulamada işçiler, mahkemeye başvurarak ihmalin boyutuna göre tazminat ve ceza taleplerinde bulunabilir.

Soru - Cevap

İşverenin iş sağlığı ve güvenliği yükümlülükleri nelerdir?
Risk analizi, eğitim verme, koruyucu donanım sağlama, denetim yapma gibi yükümlülükleri vardır.

Bu yükümlülükler ihlal edilirse ne olur?
İdari para cezası, maddi/manevi tazminat davaları ve hatta ceza davaları açılabilir.

Kartal’daki bir iş kazasında yetkili mahkeme hangisidir?
İstanbul Anadolu Adliyesi İş Mahkemeleri yetkilidir.

İş kazası sonrası işveren hapis cezası alabilir mi?
Evet. Özellikle ölümle sonuçlanan olaylarda taksirle öldürme suçu oluşabilir.

İşçi SGK yardımı alırken dava açabilir mi?
Evet. SGK yardımları işverenin kusuruna dair tazminat davası açılmasına engel değildir.