İşverenin İşçinin İzin Hakkını Engellemesi Durumunda Yapılacaklar

İşverenin İşçinin İzin Hakkını Engellemesi Durumunda Yapılacaklar

İş hayatında çalışanların en temel haklarından biri yıllık ücretli izin hakkıdır. 4857 sayılı İş Kanunu, işçilere belirli sürelerle izin hakkı tanımakta ve bu hakkın kullanılmasını güvence altına almaktadır. Ancak uygulamada bazı işverenlerin, çalışanların izin haklarını engellediği ya da kullanmalarını çeşitli yollarla zorlaştırdığı görülmektedir. Özellikle İstanbul gibi büyük şehirlerde, Kartal ve Anadolu Yakası'nda faaliyet gösteren iş yerlerinde bu durumla karşılaşmak mümkündür. Peki, işveren işçinin izin hakkını engelliyorsa ne yapılmalıdır? Hangi yasal haklar devreye girer? İşte detaylar.

İşçinin Yıllık Ücretli İzin Hakkı Nedir?

4857 sayılı İş Kanunu’nun 53. maddesi uyarınca, aynı işverene bağlı olarak en az bir yıl çalışmış olan işçiler, yıllık ücretli izin hakkına sahiptir. Bu süre, işçinin kıdemine göre farklılık gösterir:

• 1 – 5 yıl arası çalışanlar: En az 14 gün

• 5 – 15 yıl arası çalışanlar: En az 20 gün

• 15 yıl ve üzeri çalışanlar: En az 26 gün

İşçinin bu hakkı kullanması zorunludur ve işverenin bu hakkı ortadan kaldırması mümkün değildir.

İşverenin İzin Hakkını Engellemesi Ne Anlama Gelir?

İşverenin izin hakkını engellemesi, işçinin yıllık ücretli iznini kullanmasına izin vermemesi, izin tarihlerini keyfi şekilde belirlemesi veya izne çıkmak isteyen çalışanı baskı altına alması anlamına gelir. Bu tür durumlar hukuka aykırıdır ve işçiye çeşitli haklar tanır.

İzin Hakkının Engellenmesi Durumunda İşçinin Hakları

1. Dava Açma Hakkı
   İzin hakkı engellenen bir çalışan, iş mahkemelerinde yıllık izin hakkını kullanamadığını ispatlayarak dava açabilir. Bu dava sonucunda işçiye kullanılmayan izin sürelerine karşılık gelen ücret ödenebilir.

2. Haklı Fesih Hakkı
   İş Kanunu’nun 24. maddesi, işçiye iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme hakkı tanır. İşverenin yıllık izin hakkını engellemesi bu haklı nedenlerden biridir. İşçi, bu gerekçeyle sözleşmesini feshederek kıdem tazminatını talep edebilir.

3. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na Şikâyet
   İşçi, işverenin hukuka aykırı uygulamasını Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na şikayet edebilir. Bakanlık, iş yerinde denetim gerçekleştirebilir ve işverene idari para cezası uygulayabilir.

4. İşverenin Tazminat Sorumluluğu
   İşçinin izin hakkını sürekli engelleyen bir işveren, işçinin uğradığı maddi veya manevi zararları tazmin etmek zorunda kalabilir. Bu durum özellikle işçinin ruhsal sağlığını etkileyen durumlarda gündeme gelir.

İşverenin İzin Hakkını Engellediği Nasıl İspatlanır?

İş davalarında en önemli unsurlardan biri delildir. İşçinin yıllık izin hakkını kullanamadığını ya da izin talebinin reddedildiğini belgeleyebilmesi, dava sürecinde büyük önem taşır. Bu nedenle şu yollar izlenebilir:

• E-posta yazışmaları veya yazılı izin talepleri

• Tanık beyanları

• İş yeri kayıtları ve personel çizelgeleri

• İşverenin yazılı izin reddi bildirimleri

İstanbul Anadolu Yakası’nda özellikle büyük ölçekli işletmelerde çalışan işçilerin, bu tür belgeleri sistemli şekilde toplaması önerilir.

İşçinin Haklı Fesih Süreci Nasıl İşler?

Eğer işçi, işverenin yıllık izin hakkını kullanmasını engellediğini belgelerle destekleyebiliyorsa, yazılı bir ihtarname ile iş akdini sonlandırabilir. Bu süreçte dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:

1. Fesih beyanı yazılı olmalıdır.

2. Gerekçe açıkça belirtilmelidir (izin hakkının engellenmesi).

3. Kıdem tazminatı, kullanılmayan izin ücretleri, varsa fazla mesai ve diğer haklar talep edilmelidir.

Kartal’da faaliyet gösteren iş yerlerinde çalışanlar için bu süreci dikkatle yürütmek büyük önem taşır.

İşverenin Yaptırımlarla Karşılaşması

İzin hakkını engelleyen işverenler sadece işçilik alacakları yönünden değil, aynı zamanda iş sağlığı ve güvenliği yönünden de yaptırımlarla karşılaşabilir. İdari denetimlerde bu tür aykırılıklar tespit edilirse;

• İdari para cezası uygulanabilir,

• İşverenin sicili etkilenebilir,

• İş yerinin çalışma düzeni yeniden gözden geçirilebilir.

Yıllık İzin Süresi Kullanılmadığında Ne Olur?

Yıllık izin, çalışanın dinlenme ve verimliliğini artırma açısından zorunludur. Bu süre kullanılmadığında, işveren işçiyi hem dinlenme hakkından mahrum bırakır hem de ileride yüksek maliyetli tazminat riskleriyle karşı karşıya kalabilir. Kullanılmayan izinler, iş sözleşmesi sona erdiğinde ücret olarak işçiye ödenmek zorundadır.

İstanbul ve Kartal Bölgesinde Yaşanan Sorunlar

Bölgesel bazda değerlendirildiğinde, İstanbul’un Kartal ilçesi ve çevresi yoğun iş hayatına sahiptir. Özellikle tekstil, hizmet ve inşaat sektöründe faaliyet gösteren firmalarda işçilere izin hakkının verilmediği ya da ertelendiği sıkça görülmektedir. Bu gibi durumlarda çalışanların hukuki haklarını bilmesi ve gerekirse dava yoluna başvurması önemlidir.

Soru - Cevap

İşveren yıllık izin vermek zorunda mı?
Evet. İşveren, 4857 sayılı İş Kanunu gereği işçiye yıllık ücretli izin vermek zorundadır. Bu hakkın kullanılmasını engellemek suçtur.

İzin hakkımı kullanamadığım için işten ayrılırsam tazminat alabilir miyim?
Eğer işverenin bu hakkı bilinçli şekilde engellediğini belgeleyebiliyorsanız, haklı nedenle fesih yapabilir ve kıdem tazminatı talep edebilirsiniz.

İzin hakkımı engelleyen işvereni nereye şikayet edebilirim?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na veya ALO 170 hattına başvurabilirsiniz.

İzin hakkımı kullanmazsam yanar mı?
Hayır, kullanılmayan izin hakkı yanmaz. Ancak zamanında kullanılmaması hem işçi hem işveren açısından olumsuz sonuçlar doğurabilir. İş sözleşmesi sona erdiğinde bu hak ücret olarak ödenir.

İzin hakkının engellenmesi manevi tazminat nedeni midir?
Özellikle işçinin ruhsal sağlığını etkileyen baskılar söz konusuysa, mahkeme manevi tazminata hükmedebilir.

İş Hukuku Avukatı