Uluslararası Ticaret Uyuşmazlıklarında Tahkim mi Dava mı Tercih Edilmeli?

Uluslararası ticaret ilişkilerinde taraflar arasında çıkabilecek anlaşmazlıkların çözümünde en çok karşılaşılan iki yöntem, tahkim ve mahkeme davasıdır. Peki, bu iki yoldan hangisi daha avantajlıdır? Hangi durumlarda tahkim tercih edilmeli, ne zaman dava yolu daha uygundur?

Tahkim ve Dava Arasındaki Temel Farklar

Kriter	Tahkim	Dava Yolu
Bağımsızlık	Taraflarca seçilen hakemler karar verir	Devletin yargı organı karar verir
Gizlilik	Gizli yürütülür	Alenidir (herkese açık olabilir)
Süre	Genellikle daha kısa sürede sonuçlanır	Süreç daha uzun olabilir
İcra Kabiliyeti	New York Sözleşmesi sayesinde 170+ ülkede geçerli	Her ülkede aynı kolaylıkla icra edilemez
Masraf	Başlangıçta daha maliyetli olabilir	Harçlar daha düşük olabilir
Temyiz	Genellikle temyiz edilemez (kesin karar)	Temyiz ve Yargıtay aşaması vardır

Uluslararası Ticarette Neden Tahkim Tercih Edilir?

Tarafsızlık: Yabancı bir ülkede yargılanma yerine, tarafların ortaklaşa belirlediği tarafsız hakemler süreci yürütür.
Hız: Geleneksel dava süreçlerine göre daha hızlı sonuçlanır.
Gizlilik: Şirketlerin ticari sırlarının korunması için avantaj sağlar.
Tanıma ve Tenfiz Kolaylığı: Özellikle New York Sözleşmesi’ne taraf ülkelerde tahkim kararlarının tanınması ve icrası daha kolaydır.

Hangi Durumlarda Dava Yolu Tercih Edilmeli?

Tahkim anlaşması yoksa: Taraflar arasında tahkime ilişkin açık bir anlaşma bulunmuyorsa, dava yoluna başvurmak gerekir.
Kamu düzenini ilgilendiren konular: Gümrük, vergi, rekabet hukuku gibi bazı kamu hukuku alanlarında tahkim mümkün olmayabilir.
İcra tedbirlerinin acilen alınması gereken haller: Mahkemeden ihtiyati tedbir ya da haciz kararı daha hızlı alınabilir.
Daha az maliyetli çözüm arandığında: Özellikle küçük ölçekli ticari ihtilaflarda dava yolu daha ekonomik olabilir.

Uluslararası Tahkim Merkezleri

Uluslararası ticari tahkim için en sık başvurulan merkezler:

ICC (Milletlerarası Ticaret Odası Tahkimi – Paris)
LCIA (Londra Uluslararası Tahkim Mahkemesi)
SIAC (Singapur Uluslararası Tahkim Merkezi)
HKIAC (Hong Kong Uluslararası Tahkim Merkezi)
ISTAC (İstanbul Tahkim Merkezi) – Türkiye merkezli tahkimde güçlü alternatif

Hangi Yol Daha Uygun?

Uluslararası ticaret ilişkilerinde:

Uzun süreli, yüksek meblağlı ve karmaşık sözleşmelerde tahkim,
Daha hızlı ve düşük maliyetli çözüm aranan basit ihtilaflarda ise dava yolu tercih edilebilir.

Taraflar sözleşme aşamasında hangi çözüm yöntemini seçeceklerini net olarak belirlemeli ve tahkim şartını açıkça düzenlemelidir.

Uluslararası Hukuk Avukatı