Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır?

İş Kanunu’na göre fazla mesai, haftalık 45 saati aşan çalışmalardır. Bu sınırın üzerindeki her bir saatlik çalışma için işçiye, normal saatlik ücretinin %50 fazlası ödenir. Bu yazıda fazla mesai ücretinin nasıl hesaplandığını, hangi durumların fazla mesaiye girdiğini ve yasal haklarınızı detaylıca ele alıyoruz.

Fazla Mesai Nedir?
Türkiye’de yürürlükte olan 4857 sayılı İş Kanunu’na göre, haftalık çalışma süresi en fazla 45 saattir. Bu sürenin üzerindeki her çalışma, fazla mesai (fazla çalışma) olarak kabul edilir. Örneğin; bir işçi haftada 50 saat çalışıyorsa, 5 saatlik kısmı fazla mesaiye girer.

Fazla Mesai Ücreti Hesaplama Yöntemi
Fazla mesai ücreti hesaplanırken önce işçinin saatlik ücreti bulunur. Ardından, fazla çalıştığı saat sayısı ile çarpılarak toplam fazla mesai ücreti hesaplanır.

Örnek Hesaplama:
Aylık brüt maaşı 15.000 TL olan bir işçinin saatlik ücreti şöyle hesaplanır:

Günlük çalışma süresi: 45 saat / 6 gün = 7,5 saat
Haftalık saat: 45 saat
Aylık çalışma süresi: 45 saat x 4 hafta = 180 saat
Saatlik brüt ücret: 15.000 TL / 180 saat = 83,33 TL
Fazla mesai saat ücreti: 83,33 TL x 1,5 = 125 TL
Ayda 10 saat fazla çalıştıysa: 125 TL x 10 saat = 1.250 TL fazla mesai ücreti alır.

Fazla Mesai Ücretine Dahil Edilmeyen Unsurlar

İkramiye
Yol yardımı
Yakacak yardımı
Prim gibi yan haklar fazla mesai hesabında dikkate alınmaz.

Kimler Fazla Mesai Yapmak Zorunda Değildir?

18 yaş altı işçiler
Gebe veya yeni doğum yapmış kadın işçiler
Engelli işçiler
Gece çalışması yapanlar
Sağlık raporuyla fazla çalışma yapamayacağı belirlenenler

Fazla Mesai İçin Yazılı Onay Gerekir mi?
Evet. İş Kanunu’nun 41. maddesine göre, fazla mesai yaptırılacak işçiden yazılı onay alınmalıdır. Bu onay her yıl yenilenmelidir. Aksi takdirde işçi fazla çalışma yapmaya zorlanamaz.

Fazla Mesai Yerine Serbest Zaman Talebi
İşçi, fazla çalışma karşılığı ücret almak yerine, fazla çalıştığı her bir saat için 1 saat 30 dakika serbest zaman kullanabilir. Bu durum, işverenin onayına bağlı değildir. Ancak işçi, serbest zamanı 6 ay içinde kullanmak zorundadır.

Fazla Mesai Ücreti Alabilmek İçin Nereye Başvurulur?
Fazla mesai ücretiniz ödenmiyorsa şu adımları takip edebilirsiniz:

Öncelikle işverene yazılı başvuruda bulunun.
Cevap alınamazsa, arabulucuya başvurarak dava süreci başlatabilirsiniz.
Gerekirse İş Mahkemesi’nde dava açabilirsiniz.

Delil Olarak Neler Kullanılabilir?

Puantaj kayıtları
Kart basım saatleri
Tanık beyanları
Kamera kayıtları
Yazılı fazla mesai onay formları
Bu belgeler fazla çalıştığınızı ve ücretinin ödenmediğini ispatlamak için önemlidir.

Zamanaşımı Süresi
Fazla mesai ücretine ilişkin alacaklar için zamanaşımı süresi 5 yıldır. Bu süre içinde dava açılmazsa hak kaybı yaşanabilir.

Sık Sorulan Sorular

Fazla mesai ne zaman geçerli olur?
Haftalık çalışma süresi 45 saati geçtiğinde fazla mesai başlamış sayılır.

Cumartesi günü çalışmak fazla mesai midir?
Hayır, eğer haftalık toplam çalışma süresi 45 saati aşmıyorsa Cumartesi çalışmak fazla mesai sayılmaz.

Bayram günlerinde çalışırsam kaç katı ücret alırım?
Resmi tatil ve bayram günlerinde çalışanlara 1 günlük ücretine ek olarak 1 günlük daha ücret ödenir. Toplamda 2 günlük ücret hakkı oluşur.

İşveren fazla mesai yaptırıp ücret ödemezse ne olur?
Bu durum İş Kanunu’na aykırıdır. İşçi haklı nedenle fesih yapabilir ve alacaklarını talep edebilir.

İş Hukuku Avukatı