İşçinin Fazla Mesai Ücretini Talep Etme Yolları

İş hayatında en çok karşılaşılan uyuşmazlıkların başında fazla mesai ücreti gelir. Özellikle özel sektörde çalışan işçilerin büyük bir kısmı, mesai saatlerinin ötesinde çalışmasına rağmen bu çalışmalarının karşılığını alamamaktan şikayetçidir. Peki, işçi fazla mesai ücretini nasıl talep eder? Bu konuda hangi belgeler gereklidir? Hangi süreler içinde başvuru yapılmalıdır? İşte detaylar.

Fazla Mesai Nedir ve Hangi Şartlarda Geçerlidir?

Fazla mesai, bir işçinin haftalık 45 saati aşan çalışma süresi içinde yaptığı her ek çalışmayı ifade eder. İş Kanunu'na göre fazla mesai yapılabilmesi için işçinin açık rızasının alınması gerekmektedir. Ayrıca, fazla mesainin haftada 11 saati geçmemesi esastır.

Fazla mesai ücreti, normal saatlik ücretin %50 fazlası olarak hesaplanır. Örneğin, saatlik ücreti 100 TL olan bir işçi, fazla mesai yaptığında bu saat başına 150 TL ücret almalıdır.

İşçinin Fazla Mesai Yaptığını Nasıl İspat Edebilir?

Fazla mesai talebinde bulunacak olan işçinin, bu çalışmaları gerçekten yaptığını ispatlaması gerekir. İspat yöntemleri arasında şunlar yer alır:

İşe giriş-çıkış kayıtları
Puantaj çizelgeleri
Elektronik kart sistemi kayıtları
E-posta veya sistem log kayıtları
Tanık beyanları (özellikle aynı işyerinde çalışan kişiler)
İşverenin talimat yazıları

Bu belgeler mahkemeye sunularak işçinin fazla mesai yaptığı kanıtlanabilir.

İşverenin İtiraz Hakkı ve Sorumluluğu

İşveren, fazla mesai ücretini ödemediği durumlarda bunun gerekçesini açıklamakla yükümlüdür. İşverenin, “fazla mesai yaptırmadım” savunması ancak somut belge ve delillerle desteklenirse geçerli olur. Aksi durumda işçi lehine yorum yapılır.

Yargıtay kararları da bu konuda işçi lehine eğilim göstermektedir. Özellikle puantaj kayıtlarında işçinin imzası yoksa, kayıtların işveren lehine yorumlanması mümkün değildir.

Fazla Mesai Ücreti İçin Zaman Aşımı Süresi Nedir?

Fazla mesai ücretleri için zaman aşımı süresi 5 yıldır. İşçi, iş sözleşmesinin devam ettiği veya sona erdiği tarihten itibaren 5 yıl içinde dava açabilir. Bu süre içinde başvuru yapılmazsa alacak hakkı zaman aşımına uğrar.

Dava Açmadan Önce Arabuluculuk Zorunluluğu

İş Kanunu kapsamındaki alacaklar için dava açmadan önce zorunlu arabuluculuk süreci uygulanmaktadır. İşçi önce arabuluculuk başvurusu yapmalı ve sonuçsuz kalması hâlinde dava açmalıdır. Arabuluculuk süreci ücretsizdir ve genellikle 2-3 hafta içinde sonuçlanır.

Dava Süreci Nasıl İşler?

Arabuluculuk sürecinden sonuç alınamazsa iş mahkemesinde dava açılır. Dava dilekçesinde:

Fazla mesai yapılan tarih aralıkları
Hangi günlerde ve saatlerde fazla çalışıldığı
Tanık listesi
Deliller

gibi bilgiler net bir şekilde yer almalıdır. Dava, delillerin toplanması ve bilirkişi incelemesi gibi aşamalardan sonra sonuçlanır.

İşçinin Hak Talebinde Avukat Desteği Önemli midir?

Fazla mesai ücreti talebi, teknik bir alacak davasıdır. Delillerin sunulması, zaman aşımının doğru tespiti, tanık dinletme ve bilirkişi raporlarına itiraz gibi aşamalar dikkatli yürütülmelidir. Bu nedenle, bu süreçte uzman bir destek almak işçinin hak kaybını önleyecektir.

Tanıkların Önemi ve Mahkemeye Etkisi

Tanıklar, özellikle fazla mesai konusunda en etkili delillerden biridir. Aynı işyerinde çalışan başka işçiler ya da denetim birimleri çalışanları tanık olarak gösterilebilir. Tanıklar, işçinin hangi tarihlerde ve hangi sıklıkla mesai yaptığını mahkemede beyan ettiğinde bu beyanlar karar üzerinde belirleyici olabilir.

İşçinin İşten Ayrılması Sonrasında Ne Yapmalı?

Eğer işçi işten ayrıldıysa ve geçmişe dönük fazla mesai ücretlerini alamadıysa, işten ayrıldıktan hemen sonra arabuluculuğa başvurarak hakkını talep edebilir. Bu başvuru sonrasında iş mahkemesine dava açma hakkı da devam eder.

Fazla Mesai Hakkı Toplu Sözleşmelerde Değişebilir mi?

Toplu iş sözleşmelerinde fazla mesai konusunda özel düzenlemeler yapılabilir. Ancak bu düzenlemeler, İş Kanunu'nun getirdiği asgari hakların altında olamaz. Dolayısıyla işçinin aleyhine olacak şekilde fazla mesai ücreti kaldırılması geçerli değildir.

Sık Sorulan Sorular

İşçi haftada kaç saatten fazla çalışırsa fazla mesai sayılır?
45 saati aşan çalışmalar fazla mesai kapsamına girer.

Fazla mesai ücretini almak için ne kadar sürem var?
İşten ayrılma tarihinden itibaren 5 yıl içinde dava açılması gerekir.

İşveren fazla mesaiyi kabul etmiyorsa ne yapmalıyım?
Arabuluculuk başvurusu yaparak alacağınızı talep edebilirsiniz, gerekirse dava açabilirsiniz.

Tanık göstermek zorunda mıyım?
Delil olarak tanık çok güçlüdür, zorunlu olmasa da önerilir.

Fazla mesai ücreti bordroda görünmüyorsa ne olur?
Bu durum işçinin lehine yorumlanır. Mahkemede diğer deliller dikkate alınır.

İş Hukuku Avukatı