İşverenin İşçiye Karşı Ayrımcılık Yaptığı Durumlarda Hukuki Süreç

İşyerinde Ayrımcılık Nedir?

Ayrımcılık, bir işçinin cinsiyet, din, dil, ırk, hamilelik durumu, siyasi görüş, etnik köken, engellilik, sendika üyeliği gibi nedenlerle işyerinde farklı ve olumsuz muameleye maruz kalması anlamına gelir. Bu durum, hem İş Kanunu’na hem de Anayasa’ya açıkça aykırıdır.

İşverenin ayrımcı tutumu sadece ahlaki değil, aynı zamanda hukuki sorumluluk doğuran bir fiil olup işçinin çeşitli dava hakları bulunmaktadır.

Ayrımcılık Yasağı Hangi Mevzuatlarla Güvence Altına Alınmıştır?

4857 sayılı İş Kanunu (m.5)
Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu
Anayasa m.10 – Eşitlik İlkesi
İLO Sözleşmeleri
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi

Bu düzenlemeler, işverenin hiçbir gerekçeyle işçiye ayrımcılık yapamayacağını belirtir ve bu kurallar çerçevesinde işçiye tazminat hakkı, işe iade hakkı ve idari şikâyet hakkı tanır.

Ayrımcılık Davalarında En Sık Görülen Örnekler

Kadın işçiye hamilelik nedeniyle mobbing uygulanması
Başörtüsü nedeniyle işe alınmama
Sendika üyeliği nedeniyle düşük pozisyonda çalıştırma
Engelli çalışanın gelişim fırsatlarından dışlanması
Etnik köken nedeniyle terfi verilmemesi
Farklı cinsel yönelime sahip çalışanın dışlanması

📌 Bu gibi durumlar yalnızca etik değil, hukuken tazminat gerektiren ayrımcılık örnekleridir.

Ayrımcılığa Uğrayan İşçinin Hukuki Hakları

1. Ayrımcılık Tazminatı Talebi

İş Kanunu’na göre ayrımcılığa uğrayan işçi, 4 aya kadar ücreti tutarında ayrımcılık tazminatı talep edebilir. Bu tazminata ek olarak yoksun kalınan hakları da talep edebilir.

2. İşe İade Davası

Ayrımcılık gerekçesiyle işten çıkarılan işçi, eğer en az 6 ay kıdemi ve 30'dan fazla çalışanı olan işyerinde çalışıyorsa, işe iade davası açabilir.

3. İdari Şikâyet (TİHEK)

İşçi, ayrımcılıkla ilgili olarak Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’na (TİHEK) başvurarak inceleme talep edebilir. Kurum, idari yaptırım kararı verebilir.

4. Manevi Tazminat Davası

İşçi, ayrımcılık nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini öne sürerek manevi tazminat talep edebilir. Mahkemeler, olayın ağırlığına göre yüksek tazminatlara hükmedebilmektedir.

Ayrımcılığı İspatlamak İçin Gerekli Deliller

Tanık beyanları
E-posta, mesaj, yazılı talimatlar
Ses/video kayıtları (hukuka uygun olması şartıyla)
Terfi listeleri, bordrolar
Performans değerlendirme raporları

➡️ Delil sunma yükü esas olarak işçidedir; ancak ayrımcılık yapıldığına dair emareler varsa, işverenin ayrımcılık yapmadığını ispatlaması gerekir.

Soru - Cevap

İşverenin ayrımcılık yaptığını nasıl ispatlayabilirim?
Tanık, yazışma ve performans belgeleriyle destekleyerek ayrımcılığı ispatlayabilirsiniz.

Ayrımcılık nedeniyle işten çıkarıldım, ne yapabilirim?
Önce arabulucuya başvurarak, sonra işe iade veya tazminat davası açabilirsiniz.

İstanbul’da bu tür davalara hangi mahkeme bakar?
İşçinin çalıştığı yerdeki İş Mahkemesi yetkilidir. Örneğin Kartal için İstanbul Anadolu Adliyesi İş Mahkemeleri'dir.

TİHEK'e şikâyet nasıl yapılır?
TİHEK’in resmi internet sitesinden veya yazılı olarak dilekçeyle başvuru yapılabilir.

Ayrımcılık yapan işverene ceza verilir mi?
Evet, hem maddi tazminat hem de TİHEK tarafından idari para cezası verilebilir.

İstanbul ve Kartal Örneğiyle Ayrımcılık Davaları 📍

İstanbul’un istihdam açısından öne çıkan bölgelerinden biri olan Kartal, çok sayıda işyerinin faaliyet gösterdiği bir lokasyondur. Bu da beraberinde iş hukukuna dair ihtilafları getirir. Özellikle ayrımcılık davalarında, İstanbul Anadolu Adliyesi’nde açılan dosyalar, sendikal nedenlerle fesih, gebelik sebebiyle mobbing, inanç ayrımcılığı gibi konulara sıklıkla sahne olur.

Kartal bölgesinde iş mahkemeleri, işçilerin lehine verdiği emsal kararlarla dikkat çekmektedir. Bu nedenle ayrımcılığa uğrayan işçilerin haklarını ararken bölgesel avantajları değerlendirmesi faydalı olabilir.

İş Hukuku Avukatı